Εισαγωγή:
Μία έννοια που έχει απασχολήσει ποικιλοτρόπως τον χώρο του εργατικού δικαίου είναι η έννοια του εργατικού ατυχήματος ή αλλιώς επαγγελματικής ασθένειας. Ειδικότερα και σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 551/1915 εργατικό ατύχημα θεωρείται ο θάνατος ή η πέραν των τεσσάρων ημερών ανικανότητα προς παροχή εργασίας ενός μισθωτού (υπάλληλου ή εργάτη), ο οποίος συνδέεται με τον εργοδότη του με σχέση εξαρτημένης εργασίας, εφόσον τα γεγονότα που προκάλεσαν το ανωτέρω συμβάν δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα του εργαζομένου και έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της εργασίας του ή με αφορμή αυτή. Γίνεται επομένως αντιληπτό με βάση τα ανωτέρω ότι το βίαιο συμβάν που προκαλεί το εργατικό ατύχημα δεν οφείλεται σε κάποιο παθολογικό αίτιο του εργαζομένου, ενώ παράλληλα δεν θα συνέβαινε αν ο ίδιος δεν εκτελούσε την εργασία του.
Νομοθετικό Πλαίσιο:
Στο παρελθόν προκειμένου να στοιχειοθετηθεί ευθύνη του εργοδότη προς αποκατάσταση της ζημίας, αλλά και ο ζημιωθείς εργαζόμενος να αξιώσει σχετική αποζημίωση, θα έπρεπε ο ίδιος να αποδείξει την υπαιτιότητα του ανωτέρω προσώπου. Ωστόσο, η συγκεκριμένη νομική οδός καθίστατο δυσχερής για τον εκάστοτε εργαζόμενο, δεδομένου μάλιστα ότι κατόπιν της επέλευσης ενός εργατικού ατυχήματος αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας. Ο Έλληνας νομοθέτης, συνειδητοποιώντας πλήρως την ανάγκη αντιμετώπισης του ανωτέρω προβλήματος, έσπευσε να πλαισιώσει νομοθετικά το ζήτημα της αντικειμενοποίησης της ευθύνης του εργοδότη, ανεξαρτήτως της υπαιτιότητας του, αναφορικά με το εργατικό ατύχημα, με τους νόμους 551/1915 και β.δ 24.07/2508.1920.
Υποχρεώσεις του Εργοδότη:
Με βάση το άρθρο Α.Κ 662 «Ο εργοδότης οφείλει να διαρρυθμίζει τα σχετικά με την εργασία και με το χώρο της καθώς και τα σχετικά με τη διαμονή, τις εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα ή εργαλεία, έτσι ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του εργαζομένου». Πρόκειται για παρεπόμενη υποχρέωση πρόνοιας του εργοδότη απέναντι στον εργαζόμενο του, η εκπλήρωση της οποίας θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την καλή πίστη, αφού ληφθούν υπ’ όψιν τα συναλλακτικά ήθη (ΑΚ.288). Στην περίπτωση ωστόσο που επέλθει κάποιο εργατικό ατύχημα, ο εργοδότης οφείλει σύμφωνα με τη παράγραφο 2 του άρθρου 43 του νόμου 3850/2010 να αναγγείλει εντός είκοσι τεσσάρων ωρών τόσο στην Επιθεώρηση Εργασίας, όσο και στο κοντινότερο Αστυνομικό Τμήμα, καθώς και στις αρμόδιες υπηρεσίες του ασφαλιστικού οργανισμού που υπάγεται ο εργαζόμενος, το εκάστοτε εργατικό ατύχημα, ενώ αν πρόκειται για σοβαρό τραυματισμό του εργαζόμενου, ή ακόμη και θάνατο οφείλει να πράξει καθετί αναγκαίο προκειμένου να ενισχύσει το έργο των αρμοδίων οργάνων, προς εξακρίβωση των αιτιών πρόκλησης του εργατικού ατυχήματος.
Μη τήρηση των υποχρεώσεων του εργοδότη:
Στη διάταξη του άρθρου 72 του νόμου 3850/2010 προβλέπονται ρητά οι ποινικές κυρώσεις του εργοδότη στην περίπτωση που ο ίδιος παραβεί με πρόθεση να εκπληρώσει τις προαναφερθείσες υποχρεώσεις του. Πλέον συγκεκριμένα, ο εργοδότης που παραβαίνει εκ προθέσεως τις ανωτέρω υποχρεώσεις τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών ή με χρηματική ποινή τουλάχιστον εννιακοσίων ευρώ (900,00 €) ή ακόμη και με τις δύο ποινές. Στη περίπτωση δε που παραβεί τις ανωτέρω υποχρεώσεις του από αμέλεια τιμωρείται με φυλάκιση ή χρηματική ποινή. Πέραν από τις ποινικές κυρώσεις, ο εργοδότης μπορεί να υποστεί και διοικητικές κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 71 του ν.3850/2010. Ειδικότερα, με αιτιολογημένη πράξη του αρμόδιου Προϊσταμένου Κέντρου Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου ή του ελέγξαντος Ειδικού Επιθεωρητή Εργασίας και ύστερα από προηγούμενη πρόσκληση για παροχή εξηγήσεων του εργοδότη ο ίδιος κινδυνεύει είτε με την επιβολή προστίμου από πεντακόσια ευρώ (500,00€) έως και πενήντα χιλιάδες ευρώ (50.000,00€), είτε με προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος, ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, που διαθέτει για χρονικό διάστημα μέχρι έξι ημερών. Το χρονικό αυτό διάστημα μπορεί να παραταθεί ή ακόμη και να οδηγήσει στην οριστική διακοπή των ανωτέρω ύστερα από απόφαση του Υπουργού Εργασίας, ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση του Επιθεωρητή Εργασίας.
Δυνατότητες του παθόντος εργαζόμενου:
Ο εργαζόμενος ο οποίος υπέστη το εργατικό ατύχημα αρχικά μπορεί να ασκήσει την αγωγή αποζημίωσης του άρθρου 1 του ν. 551/1915, η οποία αφορά την αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας, εφόσον η ανικανότητα του για παροχή εργασίας διήρκησε για τουλάχιστον τέσσερις ημέρες. Εντούτοις, η εν λόγω αποζημίωση που προβλέπει το άρθρο 1 του ανωτέρω νόμου είναι περιορισμένη και εξαρτάται από τη μορφή και τη διάρκεια της ανικανότητας του εργαζομένου προς παροχή εργασίας. Στο άρθρο 16 του ίδιου νόμου προβλέπεται η δυνατότητα του εργαζομένου να αξιώσει πλήρη αποζημίωση, εφόσον το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη ή των προστηθέτων σε αυτόν. Σε κάθε περίπτωση, και εφόσον συντρέχει υπαιτιότητα του εργοδότη ή των προσώπων που αυτός έχει προστήσει στην υπηρεσία του, ο ζημιωθείς εργαζόμενος μπορεί να ασκήσει την αγωγή αποζημίωσης του κοινού δικαίου κατά τις διατάξεις περί αδικοπραξιών (Α.Κ 914,922 κλπ). Για τους ασφαλισμένους εργαζόμενους στο Ι.Κ.Α και ήδη e-Ε.Φ.Κ.Α που υπέστησαν εργατικό ατύχημα στον τόπο εργασίας τους ισχύει η απαλλαγή του εργοδότη από την αποζημίωση, εκτός αν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο εκείνου ή των προστηθέντων σε αυτόν.
Ακόμη, ο εργαζόμενος δύναται να αξιώσει από τον εργαζόμενο χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη σύμφωνα με τις διατάξεις του αστικού δικαίου, εφόσον βέβαια το ατύχημα που υπέστη οφείλεται σε πταίσμα του εργοδότη ή των προστηθέντων σε αυτόν. Να σημειωθεί δε ότι μπορούν να αξιώσουν αποζημίωση για ψυχική οδύνη και οι συγγενείς του εργαζομένου στην περίπτωση θανατηφόρου εργατικού ατυχήματος. Συμπερασματικά, γίνεται αντιληπτό ότι ο εργοδότης θα πρέπει να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να προσφέρει ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον για τον εργαζόμενο του, ενώ παράλληλα θα πρέπει να φροντίζει στις περιπτώσεις που λαμβάνει χώρα κάποιο εργατικό ατύχημα να παρέχει αρωγή, τόσο στα αρμόδια όργανα που διενεργούν τον έλεγχο, όσο και στον παθόντα-εργαζόμενο. Τέλος, ο εργαζόμενος με τη σειρά του οφείλει να γνωρίζει τις δυνατότητες και τα δικαιώματα που του παρέχει ο νόμος, προκειμένου να είναι σε θέση να τα αξιοποιήσει όταν και αν χρειαστεί.
