Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

---

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με την εγκύκλιο 441915/07.09.2023, η Επιθεώρηση Εργασίας παράσχει οδηγίες για την αποτελεσματικότερη και πληρέστερη διερεύνηση των εργατικών ατυχημάτων από τους αρμόδιους επιθεωρητές εργασίας, τη μείωση του γραφειοκρατικού βάρους προς όφελος της δράσης πρόληψής τους και την εφαρμογή ενιαίων διαδικασιών σε όλες τις υπηρεσίες Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία της Επιθεώρησης Εργασίας. Περιλαμβάνει, ειδικότερα, κατευθυντήριες οδηγίες για τον χαρακτηρισμό και τη διερεύνηση των ατυχημάτων που κοινοποιούνται στην Αρχή, στο πλαίσιο των «Κανόνων λειτουργίας και διενέργειας ελέγχων της Επιθεώρησης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία».

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

Κατά την εγκύκλιο, εργατικό ατύχημα θεωρείται κάθε βλάβη, η οποία είναι αποτέλεσμα βίαιης και αιφνίδιας επενέργειας εξωτερικού αιτίου άσχετου μεν με τη σύσταση του οργανισμού του παθόντος και τη βαθμιαία φθορά του από τις συνθήκες της εργασίας, αλλά συνδεομένου οπωσδήποτε με αυτήν λόγω της εμφάνισης του κατά την εκτέλεσή της ή εξ αφορμής αυτής. Δηλαδή θα πρέπει το αίτιο, στο οποίο οφείλεται το εργατικό ατύχημα, να μην ανάγεται αποκλειστικά στην οργανική ή παθολογική προδιάθεση του παθόντος και το οποίο συνεπώς δεν θα συνέβαινε χωρίς την εργασία και τις περιστάσεις εκτέλεσής της (Ολ.ΑΠ 1287/1986, ΑΠ 19/2014)

Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη να αναγγείλει το εκάστοτε εργατικό ατύχημα εντός 24 ωρών από την επέλευσή του. Βάσει των επιπτώσεών τους στην ανθρώπινη ζωή, στην αρτιμέλεια και στη σωματική ή διανοητική υγεία των εργαζομένων, τα αναγγελλόμενα εργατικά ατυχήματα διακρίνονται σε Θανατηφόρα, Σοβαρά και Ελαφρά. Στην περίπτωση αναγγελίας ατυχημάτων που δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα διερεύνησης της Επιθεώρησης ΑΥΕ, αυτά χαρακτηρίζονται ως Εκτός Αρμοδιότητας.

Βάσει της μεθοδολογίας της Eurostat «ESAW», θανατηφόρα είναι τα ατυχήματα που προκαλούν άμεσο θάνατο του εργαζομένου ή τον οδηγούν σε θάνατο, μέσα σε ένα έτος από την επέλευσή του. Σοβαρά περαιτέρω, χαρακτηρίζονται τα ατυχήματα που προκαλούν σοβαρό τραυματισμό του εργαζομένου, σύμφωνα με τα παρακάτω κριτήρια:

α. Κάταγμα, εκτός των καταγμάτων δακτύλων χεριών και ποδιών. β. Ακρωτηριασμός, τραυματικός κατά τη στιγμή του ατυχήματος ή χειρουργικός, ως συνέπεια τραυματισμού μετά από ατύχημα. γ. Εξάρθρωση ώμου, ισχίου, γόνατος ή σπονδύλου. δ. Θλαστικό τραύμα με διατομή τενόντων ή / και νευρών. ε. Απώλεια της όρασης ή μείωση της οπτικής ικανότητας σε ένα ή και στα δύο μάτια. στ. Ρήξη ή άλλη βλάβη εσωτερικού οργάνου. ζ. Έγκαυμα 2ου ή 3ου βαθμού το οποίο καλύπτει πάνω από το 10% της συνολικής επιφάνειας του σώματος ή προκαλεί βλάβη σε μάτια, αναπνευστικό σύστημα ή άλλα ζωτικά όργανα. η. Τραυματισμός που προκαλείται από ηλεκτροπληξία / ηλεκτρικό έγκαυμα που οδηγεί σε απώλεια συνείδησης και απαιτεί ανάνηψη με εισαγωγή στο νοσοκομείο ή νοσηλεία για περισσότερο από 24 ώρες. θ. Υποθερμία ή θερμοπληξία που απαιτεί ανάνηψη ή νοσοκομειακή περίθαλψη για περισσότερο από 24 ώρες. ι. Απώλεια συνείδησης ή άλλη νευρολογική διαταραχή που προκαλείται από κρανιοεγκεφαλική κάκωση, ασφυξία ή έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες και απαιτεί ανάνηψη ή νοσοκομειακή περίθαλψη. ια. Οποιοδήποτε άλλος τραυματισμός απαιτεί νοσηλεία στο νοσοκομείο για περισσότερο από 5 ημέρες ή προκαλεί μόνιμη βλάβη της υγείας. ιβ. Οποιοδήποτε ομαδικό εργατικό ατύχημα.

Ελαφρά (ή ήσσονος σοβαρότητας) Εργατικά Ατυχήματα, χαρακτηρίζονται τα ατυχήματα που δεν εντάσσονται στις ανωτέρω κατηγορίες ατυχημάτων. Ως Εκτός Αρμοδιότητας, χαρακτηρίζονται τέλος τα ατυχήματα η διερεύνηση των αιτίων των οποίων εκφεύγει των αρμοδιοτήτων της Επιθεώρησης Α.Υ.Ε. Οι υποθέσεις των ατυχημάτων αυτών αρχειοθετούνται, χωρίς τη σύνταξη εκθέσεων έρευνας. Επί του παραρτήματος της εγκυκλίου αναφέρονται ενδεικτικά ως εκτός αρμοδιότητας εργατικά ατυχήματα, όσα θεωρούνται τροχαίας αιτιολογίας, εξωεργατικά, όσα αφορούν σε άτομα συμβαλλόμενα με οποιαδήποτε σύμβαση έργου και αυτοαπασχολούμενους, όσα εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 2 του Κώδικα Νόμων για την Υγεία και την Ασφάλεια των Εργαζομένων, παθολογικής φύσης για τα οποία δεν προκύπτει άμεση συσχέτιση με τις συνθήκες εργασίας, ατυχήματα κατόπιν βιαιοπραγίας, καθώς και ατυχήματα καθ’ οδόν από ή προς την εργασία.

Ο χαρακτηρισμός ενός εργατικού ατυχήματος γίνεται από τον Προϊστάμενο του αρμόδιου Τμήματος της Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία, είτε άμεσα εφόσον αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της αναγγελίας, είτε έπειτα από σχετική εισήγηση του Επιθεωρητή, στον οποίο ανατέθηκε η διερεύνηση του ατυχήματος, εάν δεν προκύπτει από την αναγγελία ή εάν προκύψουν εκ των υστέρων νεότερα στοιχεία.

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

Όσον αφορά στη διερεύνηση των εργατικών ατυχημάτων, η εγκύκλιος προβλέπει τα εξής:

Για τα σοβαρά και θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, διενεργείται έρευνα των αιτίων και συνθηκών υπό τις οποίες συνέβησαν και συντάσσεται Έκθεση Έρευνας Εργατικού Ατυχήματος. Εφόσον προκύπτει ότι το ατύχημα οφείλεται σε έλλειψη μέτρων ασφαλείας η έκθεση αποστέλλεται στις αρμόδιες αρχές που διενεργούν τη σχετική προανάκριση.

Για τα ελαφρά ατυχήματα, κατόπιν συνεννόησης του Προϊσταμένου του αρμόδιου Τμήματος της Επιθεώρησης Εργασίας με τον αρμόδιο Επιθεωρητή στον οποίο έχει χρεωθεί η αναγγελία, γίνεται επικοινωνία με τον παθόντα εργαζόμενο ή και με την επιχείρηση για τυχόν διευκρινίσεις ή επαλήθευση των δηλωθέντων στοιχείων του ατυχήματος. Ακολουθεί η συμπλήρωση στη φόρμα αναγγελίας του ατυχήματος στο ΟΠΣ-της Επιθεώρησης Εργασίας των προβλεπόμενων στοιχείων στο πεδίο «σχόλια διεκπεραίωσης», επιβεβαίωση των στοιχείων που έχει καταχωρίσει η επιχείρηση και λοιπά στοιχεία για την αιτιολόγηση της μη σύνταξης έκθεσης.

Στην περίπτωση ατυχημάτων σε επιχειρήσεις ή δραστηριότητες, στις οποίες η αρμοδιότητα της έρευνας εργατικού ατυχήματος καταλείπεται και σε άλλες Υπηρεσίες, θα πρέπει να ενημερώνεται από τον Προϊστάμενο του Τμήματος ως προς αυτό η Υπηρεσία που ενεργεί την προανάκριση (το αστυνομικό τμήμα) για την ανάθεση διερεύνησης ταυτόχρονα και στην όποια αρμόδια/συναρμόδια Αρχή χωρίς χρονοτριβή.

Στην περίπτωση των Σοβαρών και Θανατηφόρων Εργατικών Ατυχημάτων Παθολογικής φύσεως ο Επιθεωρητής διερευνά ως ανωτέρω το ατύχημα και εφόσον δεν προκύπτει συσχέτιση με την εργασία εισηγείται στον Προϊστάμενο του αρμόδιου Τμήματος, ο οποίος το αρχειοθετεί σημειώνοντας στις παρατηρήσεις πως πρόκειται για «ατύχημα που οφείλεται σε παθολογικά αίτια». Για τις παραπάνω περιπτώσεις ελαφρών ατυχημάτων και ατυχημάτων εκτός αρμοδιότητας δεν απαιτείται δημιουργία υπόθεσης στο ΟΠΣ, ούτε σύνταξη δελτίου ελέγχου, ούτε σύνταξη ενημερωτικού σημειώματος περί μη σύνταξης έκθεσης έρευνας ατυχήματος.

Τέλος, εάν υπάρξει αίτημα από Εισαγγελική Αρχή ή Αστυνομικό Τμήμα για σύνταξη έκθεσης έρευνας εργατικού ατυχήματος ήσσονος σοβαρότητας ή ατυχήματος εκτός αρμοδιότητας, αποστέλλεται έγγραφο του αρμόδιου Τμήματος της Επιθεώρησης στο οποίο θα αναφέρονται οι διατάξεις της παρ. 3^ε του άρθρου 103 του Ν.4808/2021 και της παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν.3996/2011, σύμφωνα με τις οποίες ρητά αναφέρεται ότι η Επιθεώρηση Εργασίας «ερευνά τα αίτια και τις συνθήκες των σοβαρών και θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων» και επιπλέον, όσον αφορά την ήσσονα σοβαρότητα του ατυχήματος, θα πρέπει να μνημονεύεται αφενός η παρούσα εγκύκλιος, αφετέρου η εγκύκλιος 2/2023 της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, όπως συμπληρώθηκε και ισχύει,. Σύμφωνα δε με την τελευταία, δεν προβλέπεται σύνταξη έκθεσης έρευνας από την Υπηρεσία για ατυχήματα που δεν υπάγονται στην κατάσταση των κριτηρίων χαρακτηρισμού των εργατικών ατυχημάτων ως σοβαρά. Επομένως, ακόμη και αν παραγγελθεί η σύνταξη έκθεσης ελέγχου, δεν θα πρέπει αυτή να εκτελείται, εάν δεν υπάγεται στις περιπτώσεις των χαρακτηριζομένων ως σοβαρών εργατικών ατυχημάτων.

Συντάκτης: Ιωάννης Γερέλκης, Ασκούμενος Δικηγόρος