Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εισδοχή πολιτών τρίτων χωρών στην Ελλάδα συνιστά μια διαδεδομένη πρακτική ιδιαίτερα σε κλάδους δραστηριότητας όπου παρατηρείται σοβαρή έλλειψη εργατικού δυναμικού, μέσω της οποίας επιχειρείται η κάλυψη του κενού αυτού που έχει διαμορφωθεί διαμέσου εισδοχής εργαζομένων από τρίτες χώρες (εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης). Η διαδικασία αυτή χορήγησης αδειών διαμονής για εργασία συναντάται ιδιαίτερα σε κλάδους εποχικής απασχόλησης, λ.χ. τον επισιτισμό, τον τουρισμό, τον αγροτικό τομέα κλπ., ενισχύεται δε από περιπτώσεις αποστροφής των ημεδαπών εργαζομένων για απασχόληση στη συγκεκριμένη δραστηριότητα και συνιστά μια συμφέρουσα για τον εργοδότη επιλογή, αφού συνήθως δε συνεπάγεται ιδιαίτερα μεγάλο μισθολογικό κόστος. Οι ρυθμίσεις του νέου Κώδικα Μετανάστευσης (Ν. 5038/2023) καθορίζουν λεπτομερώς όλες τις περιπτώσεις, για τις οποίες δύναται να χορηγηθεί άδεια διαμονής για εργασία μεγαλύτερη των 90 ημερών, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις.

ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Στο Ν. 5038/2023 (Κώδικας Μετανάστευσης) προβλέπονται πλείστες κατηγορίες αδειών διαμονής οι οποίες δύνανται να κατηγοριοποιηθούν στις εξής:

Άδεια διαμονής για απασχόληση υψηλής ειδίκευσης (άρθρα 31 επ.)

Ως απασχόληση υψηλής ειδίκευσης νοείται για τους σκοπούς του Κώδικα Μετανάστευσης η απασχόληση προσώπου το οποίο: α) στο οικείο κράτος μέλος προστατεύεται ως μισθωτός δυνάμει του εθνικού εργατικού δικαίου ή σύμφωνα με την εθνική πρακτική, ανεξάρτητα από τη νομική σχέση, με σκοπό την άσκηση γνήσιας και αποτελεσματικής εργασίας για λογαριασμό ή υπό την καθοδήγηση άλλου προσώπου, β) αμείβεται για την εν λόγω εργασία και γ) διαθέτει τα απαιτούμενα υψηλά επαγγελματικά προσόντα. Στην περίπτωση αυτή χορηγείται η λεγόμενη «μπλέ κάρτα της ΕΕ» (άδεια διαμονής Ε.1), η οποία διαρκεί όσο και η σύμβαση εργασίας, προσαυξημένη κατά τρεις μήνες, αλλά όχι για διάστημα που υπερβαίνει τα τρία έτη. Για να αιτηθεί πολίτης τρίτης χώρας την έκδοση μπλέ κάρτας θα πρέπει να προσκομίζει έγκυρη σύμβαση εργασίας απασχόλησης υψηλής ειδίκευσης διάρκειας τουλάχιστον έξι μηνών στην Ελλάδα, από την οποία να προκύπτει ότι ο ακαθάριστος ετήσιος μισθός του δεν υπολείπεται του κατώτατου ορίου για απασχόληση υψηλής ειδίκευσης, ήτοι του μέσου μικτού μισθού πολλαπλασιαζόμενου επί 1.6, καθώς επίσης και έγγραφα που να πιστοποιούν ότι πληροί τις προϋποθέσεις σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων για την άσκηση του επαγγέλματος που προσδιορίζεται στη σύμβαση εργασίας, αλλά και αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη ασφάλισης ασθένειας, έγκυρα ταξιδιωτικά έγγραφα (λ.χ. διαβατήριο) και εθνική θεώρηση εισόδου (visa) για λόγους εργασίας υψηλής ειδίκευσης και διεύθυνση διαμονής. Ασφαλώς, σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν βρίσκεται ακόμη στην Ελλάδα, ο εργοδότης οφείλει πρωτίστως να υποβάλλει αίτηση έκδοσης εθνικής θεώρησης εισόδου.

Άδεια διαμονής στο πλαίσιο ενδοεταιρικής μετάθεσης (άρθρα 53 επ.)

Η εν λόγω περίπτωση αφορά σε πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι απασχολούνται σε εταιρία στην τρίτη χώρα υπό την ιδιότητα του διευθυντικού στελέχους, ειδικευμένου ή ασκούμενου εργαζόμενου. Συναφώς προς όσα αναφέρονται ανωτέρω, προκειμένου να λάβει τη λεγόμενη άδεια διαμονής Ε.2, ο ενδιαφερόμενος εργαζόμενος οφείλει να προσκομίσει: ταξιδιωτικό έγγραφο σε ισχύ και εθνική θεώρηση εισόδου για το σκοπό της ενδοεταιρικής μετάθεσης, αποδεικτικά υπαγωγής της οντότητας υποδοχής και της επιχείρησης προέλευσης στον ίδιο όμιλο επιχειρήσεων, αντίγραφο καταστατικού της οντότητας υποδοχής, πιστοποιητικά που βεβαιώνουν τη νόμιμη σύσταση και λειτουργία τους, έγκυρη σύμβαση εργασίας, από την οποία θα προκύπτει η διάρκεια της μετάθεσης, ο τόπος εγκατάστασης της οντότητας, η ιδιότητα του εργαζόμενου, το ύψος της αμοιβής, το οποίο δεν πρέπει να υπολείπεται του μισθού που παρέχεται σε ανάλογες θέσεις, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι λοιποί όροι εργασίας, τίτλους σπουδών και λοιπά αποδεικτικά στοιχεία των επαγγελματικών προσόντων του, βεβαίωση ασφάλισης ασθένειας, καθώς και βεβαίωση επαγγελματικής εκπαίδευσης (για τους ασκούμενους εργαζόμενους). Η διάρκεια της ενδοεταιρικής μετάθεσης δε μπορεί να υπερβαίνει τα τρία έτη για τα διευθυντικά στελέχη και το ένα έτος για τους ασκούμενους εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν ανανεώσεων.

Απασχόληση Ειδικού Σκοπού (άρθρα 59 επ.)

Η εν λόγω περίπτωση αφορά σε ειδικές περιπτώσεις διευθυντικών στελεχών και λοιπών εργαζομένων των προβλεπόμενων στο άρθρο 59 κατηγοριών (λ.χ. στελέχη επενδυτικών σχημάτων, εκπαιδευτικοί ξένων σχολείων που λειτουργούν στην Ελλάδα, αθλητές και προπονητές αθλήματος αναγνωρισμένου από τις ελληνικές αθλητικές αρχές, λειτουργοί επικρατούσας θρησκείας κλπ.) στους οποίους χορηγείται άδεια διαμονής τύπου Ε.3. Η ισχύς τη άδειας διαμονής είναι τριετούς ή ίσης διάρκειας με την προβλεπόμενη περίοδο διαμονής στη χώρα, εφόσον αυτή είναι βραχύτερη, η οποία ανανεώνεται ανά τριετία, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι εξακολουθούν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους.

Απασχόληση κατόπιν μετάκλησης (άρθρα 61 επ.)

Πρόκειται για τη συνηθέστερη στην πράξη περίπτωση απασχόλησης πολιτών τρίτων χωρών στην Ελλάδα (άδεια διαμονής τύπου Ε.4). Κάθε εργοδότης, ο οποίος επιθυμεί να προσλάβει προσωπικό για εξαρτημένη εργασία, καταθέτει σχετική αίτηση στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, η οποία συνοδεύεται από έγκυρη σύμβαση εργασίας για ένα τουλάχιστον έτος, καθώς και εκκαθαριστικό σημείωμα φόρου ή αντίγραφο φορολογικής δήλωσης νομικού προσώπου, από την οποία προκύπτει η δυνατότητά του να καταβάλει προσηκόντως τη μισθοδοσία του μετακαλούμενου εργαζομένου, σύμφωνα με τα οριζόμενα και στην υπ’ αριθ. 133226/2024 (ΦΕΚ Β’ 2626/2.8.2024) ΚΥΑ. Το σύνολο των εργαζομένων που δύνανται να μετακληθούν ετησίως στην Ελλάδα για εργασία καθορίζεται με βάση σχετική Υπουργική Απόφαση και εν προκειμένω, για το έτος 2023 και 2024 βάσει της υπ’ αριθ. 35400/2023 (ΦΕΚ Β’ 2189/3.4.2023), όπως τροποποιήθηκε από την υπ’ αριθ. 14761/2024 (ΦΕΚ Β’ 1390/1.3.2024), ανέρχεται σε 167.925 εργαζόμενους (σε αντίθεση με τα σχετικά αιτήματα, τα οποία ανήλθαν σε 380.000).

Εισδοχή με σκοπό την εποχική εργασία (άρθρα 63 επ.)

Ο εργοδότης που επιθυμεί να προσλάβει πολίτη τρίτης χώρας για εποχική εργασία (άδεια διαμονής τύπου Ε.5), υποβάλλει αίτηση, στην οποία αναφέρονται ο αριθμός των θέσεων εργασίας, τα πλήρη στοιχεία των προς απασχόληση πολιτών τρίτων χωρών, την ειδικότητα καθώς και το χρονικό διάστημα της απασχόλησης. Η εν λόγω αίτηση δύναται να αφορά διάστημα απασχόλησης έως εννέα μήνες ανά συνολική περίοδο δώδεκα μηνών και μπορεί να εκτείνεται σε συνολική περίοδο έως πέντε έτη. Ασφαλώς, προσκομίζει και πάλι έγκυρη σύμβαση εργασίας, εκ της οποίας προκύπτουν οι επί μέρους όροι εργασίας του, αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία πιστοποιούν την καταλληλότητα άσκησης του οριζόμενου στη σύμβαση επαγγέλματος από τον εργαζόμενο, στοιχεία εκ των οποίων συνάγεται πως ο εργοδότης παρέχει στον εργαζόμενο κατάλληλο για διαμονή κατάλυμα, αντίγραφο ταξιδιωτικού εγγράφου του προς απασχόληση πολίτη τρίτης χώρας. Η πλήρωση των ως άνω προϋποθέσεων παρέχει στον πολίτη τρίτης χώρας δικαίωμα εργασίας ως εποχικού εργαζόμενου για όσο χρόνο διαρκεί η διαμονή του.

Άδεια διαμονής εποχιακών εργαζόμενων (άρθρα 66 επ.)

Η περίπτωση αυτή κατ’ ουσίαν διαφέρει από την ανωτέρω, στο μέτρο που εν προκειμένω την αίτηση υποβάλλει ο ίδιος ο εργαζόμενος, ο οποίος ήδη έχει λάβει τη σχετική θεώρηση εισόδου και βρίσκεται στην Ελλάδα. Αφορά τα ίδια ακριβώς χρονικά διαστήματα με τα ως άνω αναφερόμενα ως προς την εποχική εργασία, όπως επίσης και τα απαραίτητα προσκομιζόμενα δικαιολογητικά. Στην περίπτωση αυτή όμως, χορηγείται άδεια διαμονής τύπου Ε.6.
Ασφαλώς, σε όλες τις ως άνω αναφερόμενες περιπτώσεις πολιτών τρίτων χωρών που προσέρχονται στην Ελλάδα για εργασία εφαρμόζεται το σύνολο των προστατευτικών διατάξεων της ελληνικής εργατικής νομοθεσίας, εξασφαλίζοντας τα εργασιακά δικαιώματα των εν λόγω εργαζομένων και αποτρέποντας κάθε πιθανότητα δυσμενούς μεταχείρισής τους έναντι των ημεδαπών εργαζομένων.

Συντάκτης: Ιωάννης Γερέλκης | Ασκούμενος Δικηγόρος