Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

---

 

Εισαγωγή

Η σύμβαση μερικής απασχόλησης απολαμβάνει τα τελευταία χρόνια όλο και ευρύτερη αποδοχή στον εργασιακό βίο, αφού συνιστά την κύρια εναλλακτική μορφή ρύθμισης της σχέσης εργασίας, η οποία παρέχει ευελιξία στην οργάνωση του χρόνου εργασίας. Πράγματι, η ελαστικότητα στην απασχόληση είναι κρίσιμη σε ό,τι αφορά την εναρμόνιση μεταξύ της προσωπικής και της επαγγελματικής ζωής ή την προσαρμογή της επιχείρησης σε τυχόν μεταβαλλόμενες συνθήκες. Τα παραπάνω ισχύουν, ωστόσο, κατά κύριο λόγο όταν πρόκειται για συνειδητή απόφαση του εργαζομένου. Η μερική απασχόληση συνεπάγεται στον αντίποδα μειωμένες αποδοχές, κίνδυνο δυσμενέστερης μεταχείρισης έναντι συγκρίσιμων εργαζόμενων πλήρους απασχόλησης, κατώτερης ποιότητας συνθήκες απασχόλησης εν γένει. Μάλιστα, αποτελεί σύμφωνα με μια άποψη «έκφραση της ανεργίας».

Ο νέος Νόμος 4997/2022

Την εργασιακή επισφάλεια, αξιολόγησε ο Έλληνας νομοθέτης, ο οποίος στο νέο Νόμο 4997/2022 παρέχει κίνητρα με σκοπό τη μετατροπή των συμβάσεων μερικής απασχόλησης σε πλήρους. Ο Νόμος 4997/2022 (ΦΕΚ Α’ 219/25-11-2022) περιλαμβάνει ένα σύνθετο πλέγμα διατάξεων για τον εξορθολογισμό ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας και την ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, μεταξύ των οποίων και οι ρυθμίσεις για την παροχή κινήτρων στους εργοδότες για τη μετατροπή των συμβάσεων σε πλήρους απασχόλησης. Με αυτό τον τρόπο είναι αυτονόητο πως βελτιώνεται ουσιωδώς η θέση και η βιοποριστική ικανότητα των εργαζομένων, καθώς είναι σύνηθες στην καθημερινή πρακτική, εργαζόμενοι με σύμβαση εργασίας μερικής απασχόλησης να απασχολούνται από τον εργοδότη ως πλήρους απασχόλησης, κατά παράβαση των όρων της σύμβασής τους.

Οι προϋποθέσεις που θέτει ο Νόμος για την επιδότηση

Ειδικότερα, οι ρυθμίσεις αφορούν κρατική επιδότηση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα διάρκειας ενός έτους, από 1^η Ιανουαρίου 2023 ως και τη λήξη του έτους (άρθρο 9§1). Στο ρυθμιστικό πεδίο εφαρμογής του νόμου εντάσσονται κάθε είδους επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, οι οποίες στις 9/9/2022 απασχολούν μισθωτούς με σύμβαση εργασίας μερικής απασχόλησης σε ποσοστό ανώτερο του 50% του συνόλου των μισθωτών εργαζομένων (άρθρο 9§2). Ασφαλώς, επιλέξιμες για μετατροπή είναι οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης που έχουν συναφθεί μέχρι και την ως άνω ημερομηνία.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την παροχή της κρατικής ενίσχυσης είναι η διάρκεια των από μετατροπή συμβάσεων πλήρους απασχόλησης να έχει διάρκεια τουλάχιστον ενός έτους, διαμορφώνεται δηλαδή ένα πλαίσιο σχετικής μονιμότητας, το οποίο θα παράσχει την πολυπόθητη σταθερότητα και ασφάλεια στην απασχόληση. Παράλληλά, ο εργοδότης δε δικαιούται να προβεί σε καταγγελία των συμβάσεων εργασίας πριν την παρέλευση ενός έτους, ούτε ασφαλώς να τις θέσει σε αναστολή (άρθρο 9§4 εδ. α’,β’). Με αυτό τον τρόπο, αποτρέπεται το ενδεχόμενο δόλιας ενέργειας του εργοδότη, προκειμένου αυτός να επωφεληθεί μεν της επιδότησης, χωρίς ωστόσο να καρπωθούν οι εργαζόμενοι τα ευεργετήματα της πλήρους απασχόλησης σύμβασης. Τροποποίηση των όρων επιτρέπεται μόνο επί τα βελτίω, αποκλείοντας κάθε δυσμενέστερη ρύθμιση των από μετατροπή συμβάσεων εργασίας (9§4 εδ. γ’).

Το ύψος της επιδότησης – ο τρόπος καταβολής της

Εφόσον ο εργοδότης πληροί τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, δικαιούται επιδότησης ύψους 40%, αφορώσα πάσης φύσεως ασφαλιστικές εισφορές, ασφαλισμένου και εργοδότη, για τον μισθωτό εργαζόμενο. Η επιδότηση των εισφορών από τον κρατικό προϋπολογισμό διαρκεί ένα έτος, το οποίο και εκκινεί από την πρώτη ημέρα της μετατροπής (άρθρο 9§3). Ως ημερομηνία σύναψης και μετατροπής των συμβάσεων εργασίας, λογίζεται η ημερομηνία υποβολής της σχετικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ (άρθρο 9§5).

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, από το ύψος του καθαρού μηνιαίου μισθού, το 40% του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών του εργαζομένου, περιλαμβανομένων των αναλογουσών ασφαλιστικών εισφορών σε δώρα και επίδομα αδείας, δεν παρακρατείται και δεν αποδίδεται από τον εργοδότη, αλλά τα ποσοστά αυτά ασφαλιστικών εισφορών του ασφαλισμένου, αλλά και του εργοδότη καλύπτονται κατά την υποβολή της σχετικής Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για το ανωτέρω προβλεπόμενο χρονικό διάστημα ενός έτους (άρθρο 9§6). Πρόκειται για μια πρόσθετη ασφαλιστική δικλείδα, η οποία θα αποτρέψει τον εργοδότη από προσπάθειες πορισμού δυσανάλογου οφέλους. Ειδική μνεία γίνεται για το νέο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) στο νόμο, το οποίο άρχισε τη λειτουργία του από την 1^η Ιανουαρίου 2023. Στην περίπτωση του ΤΕΚΑ διαφοροποιείται ελαφρώς ο τρόπος καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών και παροχής επιδότησης. Αναλυτικότερα και σύμφωνα με το άρθρο 9§7, το ποσό της κρατικής ενίσχυσης των εισφορών εργαζομένου και εργοδότη καταβάλλεται από τον ίδιο τον εργοδότη, αλλά τα ποσά αυτά καλύπτονται από το Υπουργείο Εργασίας, μετά από την υποβολή της ανωτέρω αναφερόμενης Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης. Μετά την ολοκλήρωση της μεταφοράς των ποσών αυτών από τον προϋπολογισμό προς το ΤΕΚΑ, εγγράφονται ως πιστωτικό υπόλοιπο υπέρ του εργοδότη και συμψηφίζονται με τις ασφαλιστικές εισφορές επόμενων μισθολογικών περιόδων.

Κυρώσεις για τους παραβάτες

Μεταξύ των λοιπών ανωτέρω υποχρεώσεων του εργοδότη, ο τελευταίος οφείλει να παραμείνει καθ’ όλη τη διάρκεια της επιδότησης φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμερος ή να έχει ρυθμίσει τις βεβαιωμένες τυχόν οφειλές του προς το Δημόσιο και το e-ΕΦΚΑ, καθώς και να διατηρήσει τον ίδιο αριθμό εργαζομένων για το χρονικό διάστημα του ενός έτους που αναφέρει ο νόμος (άρθρο 9§8 περ. α’). Δεν προσμετρώνται στον συνολικό αριθμό του εργατικού δυναμικού της επιχείρησης οι λύσεις συμβάσεων εργασίας λόγω συνταξιοδότησης, θανάτου ή οικειοθελούς αποχώρησης, καθώς και οι λήξεις των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου (περ. β). Σε περίπτωση που διαπιστωθεί από διασταυρώσεις ότι ο εργοδότης δεν πληροί τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, όχι μόνο θα επωμιστεί το σύνολο των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, αλλά θα οφείλει να τις καταβάλει και κατά 100% προσαυξημένες (άρθρο 9§9). Πρόκειται για μια αρκούντως αποτρεπτική κύρωση, η οποία δύναται να αποκλείσει τα σχέδια των εργοδοτών για παρατυπίες.

Συμπεράσματα

Η σύμβαση μερικής απασχόλησης δε δύναται να παράσχει στους εργαζόμενους μονιμότητα και σταθερότητα στην απασχόληση, διατηρώντας τους σε ένα περιβάλλον εργασιακής επισφάλειας. Η τροπή των συμβάσεων σε πλήρους απασχόλησης μόνο θετικά δύναται να συμβάλλει στη βελτίωση του εργασιακού τους καθεστώτος και της βιοποριστικής τους ικανότητας. Ο Νόμος λοιπόν, αποτελεί μια θετική πρωτοβουλία, η οποία ωστόσο για να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, είναι απαραίτητο να τύχει ευρείας αξιοποίησης από τους εργοδότες.