Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

---

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο σύγχρονος παγκοσμιοποιημένος κόσμος της εργασίας χαρακτηρίζεται από την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην καθημερινή εργασιακή πρακτική. Αποτελεί ένα καθημερινό πλέον φαινόμενο η πρόσληψη και απασχόληση εργαζόμενων από διαφορετικά κράτη αυτού που ο εργοδότης διατηρεί την εγκατάστασή του, χωρίς να απαιτείται η μετακίνησή τους. Παρέχουν δηλαδή τις υπηρεσίες τους από το κράτος της μόνιμης διαμονής τους, ακόμη κι αν ο εργοδότης τους δε διατηρεί υποκατάστημα σε αυτό. Τίθεται επομένως το ερώτημα, με ποιο καθεστώς θα απασχοληθούν και θα ασφαλιστούν οι εν λόγω εργαζόμενοι, οι οποίοι διαμένουν μεν στην Ελλάδα, πλην όμως παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε εταιρίες του εξωτερικού, οι οποίες δε διατηρούν εγκατάσταση στην Ελλάδα.

Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 883/2004

Για την απάντηση στο κρίσιμο ως άνω ερώτημα, το οποίο στις μέρες μας συναντά έντονο πρακτικό αντίκρισμα, συμβάλλει ο Κανονισμός 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας. Πρωταρχικό μέλημα της Ένωσης συνιστά η επίτευξη της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, επομένως νομοθετικές πρωτοβουλίες που ευνοούν την κινητικότητα των προσώπων στο εσωτερικό της έχουν αναληφθεί ήδη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο εδώ και δεκαετίες (ήδη με τον Κανονισμό 1408/71, μετεξέλιξη του οποίου είναι ο κανονισμός 883/2004 και ο εφαρμοστικός κανονισμός 987/2009).

Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ. 3 του κανονισμού 883/2004, το πρόσωπο που ασκεί μισθωτή ή μη μισθωτή δραστηριότητα σε κράτος μέλος, υπάγεται στη νομοθεσία του εν λόγω κράτους (περ. α’). Προκρίνεται ως εφαρμοστέο με βάση την ως άνω διάταξη, ως προς τα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης του εργαζόμενου, όχι το δίκαιο της χώρας, στην οποία βρίσκεται εγκατεστημένη η επιχείρηση, αλλά αυτή της μόνιμης διαμονής του εργαζόμενου (η χώρα δηλαδή, από την οποία παρέχει την εργασία του προς όφελος της αλλοδαπής επιχείρησης). Είναι απαραίτητο να επισημανθεί πως προκειμένου να εφαρμοστεί η εν λόγω διάταξη, απαιτείται ο εργαζόμενος να ασκεί ουσιώδες μέρος της δραστηριότητάς του στο κράτος της κατοικίας του, ένα δηλαδή ποσοτικά σημαίνον τμήμα των αρμοδιοτήτων του. Η εν λόγω επισημείωση είναι χρήσιμη για περιπτώσεις εργαζομένων, οι οποίοι ασκούν δραστηριότητα σε περισσότερα του ενός κράτη – μέλη. Επομένως, κατά τις περιπτώσεις που Έλληνες ή αλλοδαποί έχοντες μόνιμη κατοικία στην Ελλάδα, παρέχουν μισθωτή δραστηριότητα σε αλλοδαπή επιχείρηση, η οποία δε διατηρεί εγκατάσταση στην χώρα μας, απολαμβάνουν των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης που τους παρέχει το Ελληνικό δίκαιο.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ – Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ

Το γεγονός πως η αλλοδαπή επιχείρηση, με την οποία ο εργαζόμενος διατηρεί σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στην περίπτωση της ασφάλισής του, στο μέτρο που η εν λόγω επιχείρηση δε διαθέτει Ελληνικό Α.Φ.Μ. Ο δε εφαρμοστικός κανονισμός 987/2009 ορίζει στο άρθρο 21 παρ. 1 πως ο εργοδότης του οποίου η έδρα ή ο τόπος δραστηριοτήτων βρίσκεται εκτός του αρμόδιου κράτους μέλους, υποχρεούται να εκπληρώνει όλες τις υποχρεώσεις που προβλέπονται από τη νομοθεσία η οποία εφαρμόζεται στους εργαζομένους του, και ιδίως την υποχρέωση καταβολής των εισφορών που προβλέπονται από την εν λόγω νομοθεσία, ως εάν να είχε την έδρα ή τον τόπο δραστηριοτήτων του στο αρμόδιο κράτος μέλος, ενώ στην αμέσως επόμενη παράγραφο πως ο εργοδότης που δεν έχει τόπο δραστηριοτήτων στο κράτος μέλος η νομοθεσία του οποίου είναι εφαρμοστέα, αφενός, και ο μισθωτός εργαζόμενος, αφετέρου, μπορούν να συμφωνούν ότι ο τελευταίος θα εκπληρώνει, για λογαριασμό του εργοδότη, τις υποχρεώσεις του εργοδότη όσον αφορά την καταβολή των εισφορών, με την επιφύλαξη των υφιστάμενων υποχρεώσεων του εργοδότη. Ο εργοδότης υποχρεούται να διαβιβάζει ειδοποίηση για αυτή τη συμφωνία στον αρμόδιο φορέα αυτού του κράτους μέλους. Καθιερώνεται δηλαδή με βάση τις ως άνω διατάξει υποχρέωση του εργαζόμενου να καταβάλει ο ίδιος τις εισφορές του στον οικείο ασφαλιστικό του φορέα.

Η ίδια λύση είχε δοθεί ήδη με την υπ’ αριθ. Γ99/1/320/29.10.2003 εγκύκλιο του ΙΚΑ (νυν ΕΦΚΑ), σύμφωνα με την οποία οι εισφορές εργαζόμενου μόνιμα διαμένοντος στην Ελλάδα δυνάμει σύμβασης εργασίας με αλλοδαπή εταιρία που δε διαθέτει εγκατάσταση στη χώρα μας, καταβάλλονται από τον ίδιο. Προϋπόθεση για την απογραφή του αλλοδαπού εργοδότη είναι μεταξύ των λοιπών στοιχείων να κατατεθεί επιστολή του, με την οποία θα γνωστοποιείται η συμφωνία εργοδότη και ασφαλισμένου, για ανάληψη από τον τελευταίο των εργοδοτικών υποχρεώσεων ως προς την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, καθώς και τα πλήρη στοιχεία του ασφαλισμένου, έναντι του οποίου θα στραφεί το ΙΚΑ για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων σε περίπτωση δημιουργίας ασφαλιστικής διαφοράς. Καθιερώνεται επομένως, στο μέτρο που ο ίδιος ο ασφαλισμένος καταβάλει τις εισφορές του, ευθύνη του ίδιου από τη μη καταβολή τους.

Σύμφωνα με τις οικείες οδηγίες της ως άνω εγκυκλίου, για να ασφαλιστεί ο ανωτέρω εργαζόμενος, θα πρέπει να γίνει απογραφή των στοιχείων της αλλοδαπής εργοδότριας εταιρίας. Στο αρμόδιο υποκατάστημα του ΕΦΚΑ αναλόγως με την κατοικία του εργαζόμενου, υποβάλλεται το έντυπο «ΑΙΤΗΣΗ – ΔΗΛΩΣΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ», το οποίο υπογράφεται μόνο από τον ασφαλισμένο και συμπληρώνεται ως ακολούθως:

– Στην ένδειξη «Επωνυμία ή Επώνυμο» αναγράφεται η επωνυμία της αλλοδαπής επιχείρησης και το ονοματεπώνυμο του εργαζομένου.
– Στην ένδειξη «Νομική μορφή» αναγράφεται ο κωδικός «060»
– Σημειώνεται Χ στην ένδειξη «Μη φυσικό πρόσωπο»
– Δεν αναγράφεται ΑΦΜ ούτε αρμόδια ΔΟΥ (εύλογα, αφού δεν υφίστανται φορολογικές υποχρεώσεις της αλλοδαπής επιχείρησης στην Ελλάδα)
– Οι ενδείξεις «Περιγραφή Δραστηριότητας» & «ΚΑΔ» συμπληρώνεται ανάλογα με το αντικείμενο δραστηριότητας που αναπτύσσει στην Ελλάδα για λογαριασμό της αλλοδαπής επιχείρησης ο συγκεκριμένος εργαζόμενος
– Στις ενότητες «Στοιχεία της έδρας του εργοδότη», «Στοιχεία υπευθύνων εργοδότη» & «Στοιχεία απασχολουμένων» αναγράφονται μόνο τα στοιχεία του εργαζόμενου

– Η ενότητα «Στοιχεία Παραρτημάτων Εργοδότη» παραμένει κενή

Η ΑΠΔ υποβάλλεται ανά ημερολογιακό τρίμηνο απασχόλησης χειρόγραφα, σε μαγνητικό μέσο ή μέσω διαδικτύου . Η καταβολή των αντίστοιχων εισφορών γίνεται κάθε μήνα. Εάν η ίδια αλλοδαπή επιχείρηση απασχολεί στην Ελλάδα περισσότερους εργαζόμενους θα πρέπει να γίνουν με την ίδια διαδικασία, ξεχωριστές απογραφές για κάθε ένα απ’ αυτούς, οι οποίες δεν συσχετίζονται μεταξύ τους.

Πρέπει να επισημανθεί πως με τα ανωτέρω έγγραφα, απαραίτητη είναι και η συνυποβολή στο αρμόδιο υποκατάστημα του ΕΦΚΑ και της υπογεγραμμένης σύμβασης εργασίας, επίσημα μεταφρασμένης από τη Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Ο Φόρος Μισθωτών Υπηρεσιών (Φ.Μ.Υ.) επιβαρύνει κάθε εργαζόμενο που λαμβάνει μισθό και κρατείται και αποδίδεται από τον εργοδότη, μαζί με τις λοιπές μηνιαίες εισφορές. Προβλέπεται στο άρθρο 59 Ν. 4172/2013 και αποτελεί μέρος του φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων, παρακρατείται ως εκ τούτου προκαταβολικά, πριν ακριβώς από την υποβολή της φορολογικής δήλωσης και την έκδοση του εκκαθαριστικού σημειώματος.

Σύμφωνα με το υπ’ αριθ. πρωτ. ΔΕΑΦΑ 1054130 ΕΞ 2016/ 4.4.2016 έγγραφο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, στην περίπτωση εισοδήματος που προκύπτει βάσει σύμβασης με εργοδότη – επιχείρηση με φορολογική κατοικία – μόνιμη εγκατάσταση στην αλλοδαπή, δεν προκύπτει υποχρέωση παρακράτησης φόρου κατά την καταβολή αμοιβών, ούτε και αποστολής αρχείου βεβαιώσεων (βλ. και την ΠΟΛ. 1051/19.2.2015), ανεξάρτητα αν η παροχή των υπηρεσιών γίνεται στην αλλοδαπή. Επομένως, το εισόδημα που αποκτάται από εργαζόμενο στο πλαίσιο σύμβασης εργασίας με εργοδότη, ο οποίος διατηρεί την έδρα του στην αλλοδαπή, παρά το γεγονός πως θεωρείται εισόδημα αποκτηθέν στην ημεδαπή, δεν υπάγεται στις διατάξεις του άρθρου 12 Ν. 4172/2013.

Συντάκτης: Ιωάννης Γερέλκης | Ασκούμενος Δικηγόρος