Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η γενικότερη ευθύνη του εργοδότη να μεριμνήσει για την προστασία της υγείας και ασφάλειας του εργαζόμενου διατρέχει όλη τη σύμβαση εργασίας, ήδη από τη στιγμή της πρόσληψης και γεννά υποχρεώσεις, η πλημμελής τήρηση των οποίων ενδέχεται να συμβάλλει αιτιακά στην επέλευση τραυματισμού του εργαζόμενου κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των καθηκόντων του, η οποία και θα προσλάβει τον χαρακτήρα εργατικού ατυχήματος. Εύλογα κύριος αποδέκτης των εν λόγω υποχρεώσεων είναι ο εργοδότης, με δεδομένο πως ο εργαζόμενος βρίσκεται ενταγμένος σε μια οργάνωση εργασίας, την οποία ο εργοδότης είναι αυτός που διευθύνει και εποπτεύει, επομένως φέρει και την ευθύνη εξασφάλισης των απαραίτητων μέτρων ατομικής προστασίας.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

• Εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου

Τη βάση για την επιλογή των καταλληλότερων μέτρων προστασίας αποτελεί η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου από πλευράς του εργοδότη. Λαμβάνοντας υπόψη τη φύση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης του, οφείλει να εκτιμά τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, τόσο εκ βιολογικών ή χημικών παραγόντων, όσο και εκ ψυχοκοινωνικών επιδράσεων. Η εκτίμηση και διαχείριση αυτών των κινδύνων, για τις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 20 άτομα, συμπεριλαμβάνεται στην πολιτική της επιχείρησης για την καταπολέμηση της βίας και παρενόχλησης στην εργασία, ενώ για τις επιχειρήσεις άνω των 70 ατόμων, περιλαμβάνεται και στον κανονισμό εργασίας.

• Απασχόληση τεχνικού ασφαλείας

Ο εργοδότης οφείλει να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες Τεχνικού Ασφαλείας, ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων που απασχολεί στην επιχείρησή του, στο πλαίσιο της επίβλεψης των συνθηκών εργασίας. Ο εργοδότης μπορεί να αναλάβει ο ίδιος τα καθήκοντα τεχνικού ασφαλείας στην επιχείρησή του, όταν αυτή ανήκει στην Β’ και Γ’ κατηγορία επικινδυνότητας, αναλόγως του αριθμού εργαζομένων που απασχολεί και υπό την προϋπόθεση κατάλληλης επιμόρφωσης (άρθρο 8-15 Ν. 3850/2010). Μεταξύ των υποχρεώσεων του, συμπεριλαμβάνεται μεταξύ άλλων η παροχή ενημέρωσης στο προσωπικό της εκάστοτε επιχείρησης για τους επαγγελματικούς κινδύνους που συνοδεύουν την εκτέλεση των καθηκόντων τους, καθώς και εκπαίδευσή τους ως προς την προσήκουσα χρήση των μέτρων ασφαλείας και εποπτεία ως προς την τήρηση αυτών. Η απασχόληση τεχνικού ασφαλείας αναγγέλλεται στα τηρούμενα ηλεκτρονικά συστήματα της Επιθεώρησης Εργασίας, με εξαίρεση την περίπτωση κατά την οποία ο εργοδότης ασκεί ο ίδιος τα εν λόγω καθήκοντα, αλλά και όταν δεν υπάρχει υποχρέωση εγγραφής στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ (λ.χ. στα οικοδομοτεχνικά έργα).

• Απασχόληση Ιατρού Εργασίας

Η απασχόληση Ιατρού Εργασίας προβλέπεται καταρχήν μόνο σε επιχειρήσεις που απασχολούν άνω των 50 ατόμων. Εξαίρεση στον ως άνω γενικό κανόνα προβλέπεται αφενός στις Επιχειρήσεις Προσωρινής Απασχόλησης και σε περίπτωση που η εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου καταδεικνύουν κίνδυνο για την υγεία ή την ασφάλεια των εργαζομένων από μόλυβδο, αμίαντο, καρκινογόνους, μεταλλαξιογόνους και βιολογικούς παράγοντες, οπότε και η απασχόληση ιατρού εργασίας είναι υποχρεωτική, ανεξαρτήτως αριθμού απασχολούμενου προσωπικού. Όπως ακριβώς και στην περίπτωση του τεχνικού ασφαλείας, έτσι και η ανάθεση καθηκόντων Ιατρού Εργασίας αναγγέλλεται στα ηλεκτρονικά συστήματα της Επιθεώρησης εργασίας. Ωστόσο, τα εν λόγω καθήκοντα δύνανται να ασκηθούν μόνο από ιατρούς συγκεκριμένων ειδικοτήτων, ήτοι από όσους κατέχουν την ειδικότητα της ιατρικής της εργασίας, όσους περιλαμβάνονται στις περιπτώσεις β’ και γ’ της παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 3850/2010, όπως εκάστοτε ισχύει, όσους κατέχουν τίτλο οιασδήποτε ειδικότητας, όμως άσκησαν καθήκοντα ιατρού εργασίας σε επιχειρήσεις προ της 15^ης Μαΐου 2009 ή και όσους ιατρούς χωρίς ειδικότητα έχουν ασκήσει τέτοια καθήκοντα συνεχώς και επί 7 τουλάχιστον έτη μέχρι και τις 15 Μαΐου 2009 (άρθρο 16 Ν. 3850/2010, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 13 Ν. 4683/2020).

• Υποχρέωση τήρησης ειδικών βιβλίων

Κάθε εργοδότης οφείλει να τηρεί ειδικό βιβλίο υποδείξεων, το οποίο θεωρείται από την Επιθεώρηση και περιλαμβάνει υποδείξεις του ιατρού εργασίας και του τεχνικού ασφαλείας ως προς ζητήματα προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων (λ.χ. υποδείξεις λήψης μέτρων ατομικής προστασίας ανάλογα με τις συνθήκες της εκάστοτε απασχόλησης ή μέτρα για την σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων (άρθρα 14 και 17 Ν. 3850/2010). Παράλληλα, προβλέπεται υποχρέωση του εργοδότη να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων, στο οποίο θα καταγράφεται κάθε περιστατικό εργατικού ατυχήματος, τα αίτια αυτού και η περιγραφή του, το οποίο θα πρέπει, εφόσον ζητηθεί, να τίθεται στη διάθεση των αρμόδιων αρχών. Αντίστοιχα, τηρείται και κατάλογος όλων των εργατικών ατυχημάτων που είχαν ως συνέπεια για τον εργαζόμενο ανικανότητα εργασίας μεγαλύτερη των τριών εργάσιμων ημερών (άρθρο 43 παρ. 2 Ν. 3850/2010).

• Υποχρέωση τήρησης μέτρων προστασίας

Ασφαλώς, σε εκτέλεση της γενικής υποχρέωσης πρόνοιας, ο εργοδότης οφείλει να λαμβάνει και να χορηγεί στο προσωπικό όλα τα απαιτούμενα από την ελληνική εργατική νομοθεσία μέτρα ατομικής προστασίας έναντι επαγγελματικών κινδύνων, ανάλογα με την εκτελούμενη εργασία (λ.χ. μέτρα προστασίας από πτώση σε εργασία σε ύψος, μέτρα προστασίας κατά τη χρήση ικριωμάτων, μέτρα προστασίας από βιολογικούς ή χημικούς παράγοντες κλπ.)

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΛΕΥΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ

Κάθε ατύχημα που γίνεται κατά την εκτέλεση της εργασίας ή επ’ αφορμή αυτής και έχει σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό ή την αδυναμία συνέχισης της εργασίας ή ακόμη χειρότερα, τον θάνατο του ασφαλισμένου, αναγγέλλεται υποχρεωτικά στον ΕΦΚΑ από τον εργοδότη ή τον αντιπρόσωπό του. Η δήλωση μπορεί να είναι γραπτή ή προφορική και συντάσσεται από την αρμόδια Υπηρεσία. Η δήλωση γίνεται στο πλησιέστερο προς τον τόπο επέλευσης του ατυχήματος υποκαταστήματος του ΕΦΚΑ. Η εν λόγω αναγγελία γίνεται το αργότερο εντός 5 ημερών από την επέλευση του εργατικού ατυχήματος. Αντίστοιχα, σύμφωνα με το άρθρο 43 Ν. 3850/2010, ο εργοδότης έχει, πέραν των ανωτέρω, υποχρέωση αναγγελίας εργατικού ατυχήματος στις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιθεώρησης Εργασίας και στις πλησιέστερες αστυνομικές αρχές εντός 24 ωρών, τηρώντας αμετάβλητα όλα τα στοιχεία που δύνανται να χρησιμεύσουν για εξακρίβωση των αιτιών του ατυχήματος εντός των ως άνω αναφερόμενων βιβλίων ατυχημάτων και καταλόγων εργατικών ατυχημάτων.

Παράλληλα, γεννάται και αποζημιωτική ευθύνη του εργοδότη σύμφωνα με το Ν. 551/1915 τόσο για την περιουσιακή, όσο και για την ηθική ζημία που υπέστη ο εργαζόμενος εκ της σωματικής βλάβης που υπέστη. Πλην όμως, εφόσον ο εργαζόμενος είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση κάλυψης των εξόδων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, είτε αυτή βασίζεται στο Ν. 551/1915, είτε στις διατάξεις του ΑΚ, η οποία πλέον βαρύνει τον ασφαλιστικό οργανισμό. Παραμένει ωστόσο υπόχρεος της χρηματικής αποκατάστασης της ηθικής βλάβης που ο εργαζόμενος υπέστη εκ του τραυματισμού του, εφόσον εγείρει σχετική αξίωση ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων. Η ευθύνη του σύμφωνα με το Ν. 551/1915 είναι αντικειμενική, δεν απαιτείται δηλαδή να τον βαρύνει πταίσμα. Πλην όμως, με δεδομένο ότι η προβλεπόμενη στον εν λόγω νόμο αποζημίωση είναι περιορισμένη, είναι δυνατό η έγερση της αποζημιωτικής αξίωσης να εδράζεται στη γενική διάταξη του άρθρου 914 ΑΚ, οπότε και απαιτείται η συνδρομή πταίσματος στο πρόσωπο του εργοδότη, κατά τα γενικώς ισχύοντα στο δίκαιο της αποζημίωσης.

Συντάκτης: Ιωάννης Γερέλκης | Ασκούμενος Δικηγόρος