Αρθρογραφία

Εισαγωγή

Πρωταρχικός σκοπός της εργατικής νομοθεσίας είναι η προστασία της εγκύου και της μητρότητας. Ο νομοθέτης έχει προβεί σε σειρά ρυθμίσεων, όπως την απαγόρευση της απόλυσης της εγκύου χωρίς σπουδαίο λόγο για διάστημα 18 μηνών ή την παροχή αδειών εγκυμοσύνης, λοχείας, καθώς και η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας. Σύμφωνα, λοιπόν, με το άρθρο 142§2 του Ν. 3655/2008 (όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 43 του Ν. 4997/2022, είναι δυνατή η μεταβίβαση της ειδικής άδειας μητρότητας και στον πατέρα. Προς το σκοπό αυτό, εκδόθηκε Υπουργική Απόφαση που καθορίζει τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία της μεταβίβασης.

Γενικά για την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας

Η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας προβλέπεται στο άρθρο 142§1 του Ν. 3655/2008. Χορηγείται πλέον για διάρκεια 9 μηνών και χρονικά έπεται της άδειας λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, που προβλέφθηκε για πρώτη φορά στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση 2004-2005. Σε περίπτωση που η εργαζόμενη δεν κάνει χρήση της ανωτέρω άδειας, δικαιούται αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας. Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 124/2018 γνωμοδότησή του, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους έκρινε ότι ο χρόνος της εννεάμηνης ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας δεν συμψηφίζεται με το διάστημα των 30 μηνών που διαρκεί το μειωμένο ωράριο, το οποίο παρατείνεται αντίστοιχα. Στη διάρκεια του εννεάμηνου μάλιστα, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας.

Η μεταβίβαση της άδειας στον πατέρα

Στην παράγραφο 2 του άρθρου 142 του Ν. 3655/2008, προβλέπεται πως η μητέρα δικαιούται να μεταβιβάσει έως επτά μήνες από την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας της παρ. 1 προς τον πατέρα, αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με πλήρη ή μερική απασχόληση. Αυτονόητο είναι πως για όσο διάστημα ο πατέρας απολαμβάνει του δικαιώματος της ειδικής άδειας μητρότητας, δικαιούται αντίστοιχα και τις προβλεπόμενες παροχές (το προβλεπόμενο επίδομα του ΟΑΕΔ, τα δώρα εορτών και το επίδομα άδειας). Οι προϋποθέσεις για τη μεταβίβαση της άδειας στον πατέρα προβλέφθηκαν πολύ πρόσφατα στην Υπουργική Απόφαση 47360/10-05-2023 του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Ειδικότερα, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 2 της Υπουργικής Απόφασης, η μητέρα είναι αυτή και μόνο αυτή που θα επιλέξει τον τρόπο, με τον οποίο θα κάνει χρήση της ειδικής άδειας μητρότητας, αν δηλαδή θα χορηγήσει τμήμα της και στον πατέρα. Η αξιοποίηση της άδειας δύναται να πραγματοποιηθεί και σε διαστήματα, χωρίς να ενδιαφέρει ο αριθμός των εναλλαγών και ποιος ασκεί το δικαίωμα πρώτος. Η μεταβίβαση πραγματοποιείται με υπεύθυνη δήλωση της μητέρας προς τη ΔΥΠΑ, μέσω της ενιαίας πύλης δημόσιας διοίκησης (gov.gr). Στην υπεύθυνη δήλωση θα αναφέρονται: το ονοματεπώνυμο, ο ΑΜΚΑ και ο ΑΦΜ του πατέρα, το/τα διάστημα/τα της άδειας που έχει λάβει ή προτίθεται να λάβει η ίδια, το/τα διάστημα/τα της άδειας που μεταβιβάζει στον πατέρα συνολικής διάρκειας έως επτά ημερολογιακών μηνών. Ασφαλώς, η υπεύθυνη δήλωση αυτή δύναται να τροποποιηθεί με νεότερη δήλωσή της. Η χορήγηση της άδειας στον πατέρα έπειτα από μεταβίβαση σε αυτόν μπορεί να γίνει αμέσως μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας (τοκετού και λοχείας) της μητέρας, είτε αμέσως μετά τη λήξη της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο αδείας από την μητέρα ή από τον πατέρα, ως ισχύουν κάθε φορά, είτε ακόμη μετά τη λήξη της ετήσιας κανονικής άδειας του πατέρα ή της μητέρας, εφόσον τα διαστήματα των ανωτέρω αδειών είναι συνεχόμενα. Η ετήσια άδεια της μητέρας ή του πατέρα χορηγείται υποχρεωτικά πριν την ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας σε περίπτωση που με βάση τις ετήσιες προθεσμίες κινδυνεύει να χαθεί. Η ανωτέρω άδεια χορηγείται στον εργαζόμενο (πατέρα), έπειτα από αίτησή του προς τον εργοδότη, τον οποίο οφείλει να προειδοποιήσει εγγράφως ένα μήνα πριν την έναρξη της εν λόγω άδειας. Η προθεσμία αυτή δεν ισχύει εφόσον κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσας, η μητέρα που μεταβιβάζει το δικαίωμά της στον πατέρα έχει υπόλοιπο ειδικής άδειας μικρότερο των δύο μηνών. Σε περίπτωση που ο πατέρας διακόψει την ειδική άδεια, το υπόλοιπό της δε μπορεί να μεταφερθεί σε άλλη χρονική περίοδο, αλλά μπορεί να χορηγηθεί εκ νέου στη μητέρα. Ασφαλώς, ο χρόνος απουσίας του εργαζομένου λόγω της ειδικής άδειας μητρότητας λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για τον υπολογισμό της ετήσιας κανονικής άδειας ή της προϋπηρεσίας για τον καθορισμό της αποζημίωσης λόγω απόλυσης.