Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Εισαγωγή

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων προχώρησε σε νέα Υπουργική Απόφαση Φ450/89969/22-3-2023, με την οποία καθορίζονται τα πρόστιμα που οφείλονται σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων που αφορούν στις ώρες οδήγησης, ανάπαυσης, αλλά και διαλειμμάτων των εργαζομένων σε οδικές μεταφορές προσώπων και εμπορευμάτων. Η ρύθμιση είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι παρέχεται ικανή προστασία στους οδηγούς από εργοδοτικές παραβάσεις των διατάξεων σχετικών με τον χρόνο εργασίας και ανάπαυσης, σε βάρος της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων αλλά και δυνητικά της δημόσιας ασφάλειας.

Οι επιμέρους διατάξεις της Υπουργικής Απόφασης

Η Υπουργική Απόφαση σκοπεί, σύμφωνα με το άρθρο 2§§1,2 στην εναρμόνιση με τον Κανονισμό (ΕΚ) 561/2006 και τον (ΕΕ) 165/2014, καθώς και την Ευρωπαϊκή Συμφωνία της Γενεύης για την εργασία προσωπικού οχημάτων που πραγματοποιούν διεθνείς μεταφορές (Συμφωνία «AETR»). Οι παραβάσεις που προβλέπονται στην Ανωτέρω Απόφαση διαρθρώνονται σε ανιούσα κλίμακα, ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους. Οι τέσσερις διαβαθμίσεις αναφέρονται σε Ιδιαίτερα Σοβαρή Παράβαση, Πολύ Σοβαρή Παράβαση, Σοβαρή Παράβαση και Ελαφρά Παράβαση, με αντίστοιχη διαβάθμιση των προστίμων (άρθρο 3).

Οι υπόχρεοι καταβολής των προστίμων

Κρίσιμος είναι ο καθορισμός του υποχρέου της παράβασης, αφορώντας είτε στον Ιδιοκτήτη, είτε στον Οδηγό, ο οποίος κάθε φορά διαφοροποιείται ανάλογα με την παράβαση. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης είναι και οδηγός, σε αυτόν καταλογίζεται το πρόστιμο που αφορά μόνο στον ιδιοκτήτη. Το ίδιο ισχύει και αν ο μισθωτής είναι ταυτόχρονα και οδηγός. Παράλληλα, αν το όχημα είναι μισθωμένο, το πρόστιμο που αφορά στον ιδιοκτήτη καταλογίζεται στον μισθωτή. Τα ανωτέρω καθορίζονται στο άρθρο 4§2. Εάν, τέλος, η παράβαση αφορά σε αρθρωτό συνδυασμό οχημάτων ή σε συρμό, το διοικητικό πρόστιμο που προβλέπεται για τον ιδιοκτήτη καταλογίζεται στον ιδιοκτήτη ή τον μισθωτή του μηχανοκίνητου οχήματος (άρθρο 4§3).

Ιδιαίτερη μνεία αρμόζει στο άρθρο 6 της Υπουργικής Απόφασης, το οποίο καθιερώνει εις ολόκληρο ευθύνη του μισθωτή και του οδηγού για τα πρόστιμα που καταλογίζονται στον οδηγό, όταν το όχημα είναι μισθωμένο. Αυτό σημαίνει πως για την καταβολή του προστίμου ευθύνονται ταυτόχρονα και τα δύο ανωτέρω πρόσωπα, ωστόσο όποιος προβεί στην καταβολή του, δικαιούται να στραφεί αναγωγικά κατά του άλλου.

Οι διοικητικές κυρώσεις για κάθε παράβαση

Οι κυρώσεις που προβλέπει η Υπουργική Απόφαση δεν είναι μόνο χρηματικού χαρακτήρα. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 8 σε συγκεκριμένες παραβάσεις (Α1-Α42 και Α45-Α51, σύμφωνα με την αρίθμηση του παραρτήματος της Απόφασης) προβλέπεται η ακινητοποίηση του οχήματος, ως την άρση της παράβασης, από κοινού με το χρηματικό πρόστιμο που προβλέπεται, όπως γίνεται αναφορά στη συνέχεια. Σε περίπτωση συρροής παραβάσεων, σύμφωνα με την μάλλον κακότεχνη διατύπωση, το όργανο ελέγχου βεβαιώνει όλες της παραβάσεις και καταλογίζει συνολικό διοικητικό πρόστιμο, το οποίο αποτελείται από την παράβαση που τιμωρείται με το υψηλότερο πρόστιμο, προσαυξημένο κατά ποσό που αντιστοιχεί σε ποσό 10% του συνόλου των προστίμων που προβλέπονται για τις άλλες παραβάσεις που βεβαιώθηκαν (άρθρο 5§1). Παρά την επιβολή συνολικού προστίμου, όλες οι παραβάσεις καταγράφονται διακριτά (άρθρο 5§2).
Ο αναλυτικός κατάλογος των παραβάσεων του χρόνου εργασίας, ανάπαυσης και διαλειμμάτων προβλέπεται στον πίνακα Α του παραρτήματος.

Ειδικότερα: Περίοδοι οδήγησης:

• Η υπέρβαση του ημερήσιου χρόνου οδήγησης των 9 ωρών, εφόσον δεν επιτρέπεται παράταση ως τις 10 ώρες τιμωρείται: με 50 ευρώ πρόστιμο για τον Ιδιοκτήτη και 20 ευρώ πρόστιμο για τον Οδηγό για υπέρβαση που δεν υπερβαίνει τις 10 ώρες συνεχόμενης οδήγησης. Αντίστοιχα, για υπέρβαση μεγαλύτερη των 11 ωρών συνεχόμενης οδήγησης, το πρόστιμο ανέρχεται σε 550 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη και 260 ευρώ για τον Οδηγό.
• Αν η υπέρβαση του χρόνου οδήγησης αγγίζει το 50% και συνοδεύεται και από απουσία διαλείμματος ή ανάπαυσης διάρκειας 4,5 ωρών (δηλαδή 13,5 ώρες συνεχόμενης οδήγησης χωρίς διάλειμμα ή ανάπαυση) το πρόστιμο ανέρχεται σε 1000 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη και 500 ευρώ για τον Οδηγό.
• Αν υπάρξει υπέρβαση του εβδομαδιαίου χρόνου οδήγησης των 56 ωρών, και πάντως δεν υπερβεί τις 70 ώρες, το πρόστιμο ανέρχεται σε 550 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη και σε 260 ευρώ για τον Οδηγό. Αν η υπέρβαση είναι μεγαλύτερη του 25%, η παράβαση χαρακτηρίζεται ως ιδιαιτέρως σοβαρή και τιμωρείται με πρόστιμο ύψους 1000 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη και 500 ευρώ για τον Οδηγό.
• Ανάλογα είναι τα ύψη των προστίμων για τις παραβάσεις του μέγιστου συνολικού χρόνου οδήγησης κατά τη διάρκεια δύο διαδοχικών εβδομάδων.

Διαλείμματα και περίοδοι ανάπαυσης:

• Η υπέρβαση του αδιάλειπτου χρόνου οδήγησης κατά 4,5 ώρες πριν το διάλειμμα, τιμωρείται με έως και 550 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη και 260 ευρώ για τον Οδηγό, ανάλογα με το ύψος της υπέρβασης.
• Η ανεπαρκής ημερήσια συνεχόμενη ανάπαυση κάτω των 11 ωρών, εφόσον δεν υπερβαίνει τις 8,5 ώρες τιμωρείται με πρόστιμο 550 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη και 260 ευρώ για τον Οδηγό. Εάν προβλέπεται μειωμένη ανάπαυση του Οδηγού, με το ίδιο ύψος προστίμου τιμωρούνται οι υπόχρεοι για ανάπαυση η οποία δεν ξεπερνά τις 7 ώρες.
• Εάν δεν προβλεφθεί καμία αντισταθμιστική ανάπαυση για δύο διαδοχικές περιόδους που χορηγήθηκε μειωμένη ανάπαυση, το ύψος του προστίμου είναι ίδιο με ανωτέρω.
• Αν ο εργοδότης δεν καλύψει τα έξοδα διαμονής εντός του οχήματος, προβλέπεται πρόστιμο 300 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη του οχήματος.
• Αν ο εργοδότης προβλέψει περιόδους οδήγησης κατά τη νύχτα (22:00 – 06:00) για τουλάχιστον 3 ώρες πριν από το διάλειμμα, μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο ως και 550 ευρώ για τον Ιδιοκτήτη και 260 ευρώ για τον Οδηγό.

Οργάνωση της εργασίας:

• Αν ο εργοδότης δεν οργανώνει την εργασία κατά τρόπο, ώστε οι οδηγοί δεν είναι σε θέση να επιστρέψουν στον τόπο κατοικίας τους, τιμωρείται με πρόστιμο 550 ευρώ. Με το ίδιο πρόστιμο τιμωρείται και αν παρέχει ακατάλληλες οδηγίες (ή αν δεν παρέχει οδηγίες) προς τον οδηγό ή οργανώνει πλημμελώς την εργασία του.

Είναι δέον να αναφερθεί καταληκτικά πως καθιερώνεται στο άρθρο 7 υποχρέωση συνεργασίας των οδηγών και των ιδιοκτητών ή μισθωτών με τα όργανα ελέγχου, προκειμένου να παράσχουν πρόσβαση στο όχημα ή στις εγκαταστάσεις τον επιχειρήσεων, όταν προβλέπεται έλεγχος στις εγκαταστάσεις, καθώς και να επιδεικνύουν στις αρχές τα απαραίτητα στοιχεία.