Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

---

 

Πολύ πρόσφατα, προέβη το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στην έκδοση της 80016/22 Υπουργικής Απόφασης για την κατηγοριοποίηση παραβάσεων και τον καθορισμό του ύψους προστίμων που επιβάλλονται από την Επιθεώρηση Εργασίας για παραβάσεις της κοινής εργατικής νομοθεσίας, βίας και παρενόχλησης στην εργασία, του συστήματος ψηφιακής κάρτας εργασίας, καθώς και για τις ευθέως αποδεικνυόμενες παραβάσεις εργατικής νομοθεσίας και υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Πρόκειται για νευραλγικούς τομείς και κρίσιμα τμήματα της ευρείας ύλης της εργατικής νομοθεσίας, τα οποία έρχονται να δράσουν προληπτικά ή και κατασταλτικά, απέναντι στις εργοδοτικές παραβάσεις. Στο παρόν άρθρο επιχειρείται μια συνοπτική παράθεση των επιμέρους εξαντλητικών ρυθμίσεων της απόφασης.

Παραβάσεις της κοινής εργατικής νομοθεσίας

Η Υπουργική Απόφαση επιλέγει να διακρίνει τις παραβάσεις σε Γενικές και Ατομικού Χαρακτήρα. Το κριτήριο διάκρισης φαίνεται να αποτελεί το προσωπικό στοιχείο που χαρακτηρίζει την παράβαση, καθώς οι γενικές παραβάσεις θίγουν το σύνολο του προσωπικού ή συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων, ενώ οι Ατομικού Χαρακτήρα αφορούν σε παραβίαση προσωπικών δικαιωμάτων του απασχολούμενου ή τη μη εκπλήρωση εργοδοτικής υποχρέωσης, η οποία είναι εξατομικευμένη. Η σοβαρότητα της παράβασης διαρθρώνεται κλιμακωτά, σε τετράβαθμη κλίμακα, η οποία ξεκινά από «χαμηλή» και δύναται να καταλήξει ως «πολύ υψηλή». Ανάλογη κλιμακωτή διάρθρωση διακρίνεται και στα αναλογούντα επιβαλλόμενα διοικητικά πρόστιμα. Για την επιβολή των διοικητικών κυρώσεων λαμβάνεται υπόψη η σοβαρότητα της παράβασης (όπως αναφέρεται παραπάνω), ο αριθμός των εργαζομένων (για τον υπολογισμό του λαμβάνεται υπόψη αποκλειστικά ο αριθμός όσων απασχολούνται με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας μόνο στον ελεγχόμενο τόπο εργασίας), η επανειλημμένη επιβολή κυρώσεων για παρόμοιες παραβάσεις (προβλέπεται προσαύξηση του προστίμου σε περιπτώσεις τέλεσης των ίδιων παραπτωμάτων και επιβολή προστίμου τρεις φορές σε διάρκεια τριών ετών), ο αριθμός των εργαζομένων που θίγονται, το μέγεθος επιχείρησης (υφίσταται διάκριση σε μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις), το καθεστώς απασχόλησης και η υπαιτιότητα. Με βάση τη ρητή πρόβλεψη του νομοθέτη, το επιβαλλόμενο πρόστιμο δύναται να εκτείνεται, ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης και τη σοβαρότητα της παράβασης από 300€ ως 8000€.

Τα συνοδευόμενα την απόφαση παραρτήματα απαριθμούν παραβάσεις ανάλογα με τη σοβαρότητα αυτών. Ενδεικτικά, χαμηλή παράβαση αποτελεί η Πλημμελής τήρηση Βιβλίου Ετήσιων Κανονικών Αδειών και η Μη επίδειξη Μητρώου Ανηλίκων, ενώ πολύ υψηλή η Λειτουργία επιχείρησης κατά τηνμημέρα Κυριακή και κατά τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας, η Παραβίαση νομοθεσίας περί ομαδικών απολύσεων, η Παρακώλυση συνδικαλιστικής δράσης και η Μη καταβολή μισθών/ημερομισθίων βάσει νομοθετικώς καθορισμένου νομίμου κατώτατου μισθού/ημερομισθίου, Σ.Σ.Ε, Δ.Α., Υ.Α. ή βάσει ατομικής συμφωνίας.

Παραβάσεις για τη βία και την παρενόχληση στην εργασία

Η ίδια διάκριση των παραβάσεων ακολουθείται και στο δεύτερο κεφάλαιο της Υπουργικής Απόφασης σχετικά με τις παραβάσεις που αφορούν τη βία και την παρενόχληση στην εργασία. Ειδικότερα, οι Γενικές παραβάσεις αφορούν στην περίπτωση αυτή τη μη τήρηση των υποχρεώσεων του εργοδότη για την πρόληψη, καταπολέμηση και αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία κατά τη παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 4808/2021. Πρόκειται κατ΄ ουσία για την αθέτηση της υποχρέωσης υιοθέτησης από τον εργοδότη πολιτική για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία, στην οποία δηλώνεται η μηδενική ανοχή σε αυτές τις μορφές συμπεριφοράς και προσδιορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εργαζομένων και του εργοδότη για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών ή μορφών συμπεριφοράς, κατά τη διατύπωση του άρθρου 9 του ανωτέρω Νόμου. Οι επιβαλλόμενες διοικητικές κυρώσεις, προσλαμβάνουν, δηλαδή, τη μορφή προληπτικών κυρώσεων. Για τον υπολογισμό των επιβαλλόμενων προστίμων λαμβάνονται υπόψη κριτήρια συναφή με τα αναφερόμενα στο πρώτο κεφάλαιο, με την προσθήκη του στοιχείου της υποτροπής, ως στοιχείου επιβαρυντικού της ευθύνης του εργοδότη. Πρόκειται αναλυτικότερα, για την επανάληψη κάποιας εκ των παραβάσεων της παρ. 1 του άρθρου 19 του Ν. 4808/2021 μέσα σε διάστημα τεσσάρων ετών από τη διενέργεια του αρχικού ελέγχου και η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη μη χορήγηση έκπτωσης. Τα επιβαλλόμενα πρόστιμα, αναφορικά με γενικές παραβάσεις κυμαίνονται από 300€ ως και 8000€, ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης και τη σοβαρότητα της παράβασης.

Οι Ατομικού Χαρακτήρα παραβάσεις αφορούν εδώ κατ’ ιδίαν περιστατικά παραβίασης, εξατομικευμένα περιστατικά βίας ή παρενόχλησης. Το όργανο που επιβάλλει, δηλαδή το πρόστιμο δρα κατασταλτικά και δε δύναται να υπερβαίνει τις 10.500€. Σε περίπτωση, μάλιστα, υποτροπής, επιβάλλεται νέο διοικητικό πρόστιμο, χωρίς προσαύξηση και προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης για χρονικό διάστημα μέχρι πέντε ημερών. Ενδειτικά δύναται να αναφερθεί από τα συμπληρωματικά παραρτήματα, η παραβίαση από τον εργοδότη ή πρόσωπο που ασκεί το διευθυντικό δικαίωμα ή εκπροσωπεί τον εργοδότη της απαγόρευσης βίας και παρενόχλησης, συμπεριλαμβανομένης της βίας και παρενόχλησης λόγω φύλου και της σεξουαλικής παρενόχλησης κατά τη σύναψη ή άρνηση σύναψης της έννομης σχέσης με πρόσωπο ή κατά την εξέλιξη, διάρκεια ή λύση αυτής, συμπεριλαμβανομένης της βίας και παρενόχλησης λόγω φύλου. Η συγκεκριμένη κατηγοριοποιείται στις πολύ υψηλές, με το πρόστιμο να αγγίζει τα ανώτατα προβλεπόμενα όρια.

Παραβάσεις για την εφαρμογή του συστήματος Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας

Σε εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 4808/2021 για την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας, η Υπουργική Απόφαση κατηγοριοποιεί τις παραβάσεις και ορίζει το ύψος των προβλεπόμενων προστίμων, με αναλογική εφαρμογή των ρυθμίσεων για τις παραβάσεις της κοινής εργατικής νομοθεσίας (Μέρος Ι, Κεφ. Α της παρούσας). Επομένως, οι παραβάσεις διακρίνονται σε Γενικές και Ατομικές, ακολουθώντας τα ίδια κριτήρια και ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράβασης, επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις ύψους 300€ ως και 8000€. Η συγκεκριμένη κατηγορία παραβάσεων προβλέπεται να απασχολήσει την Επιθεώρηση Εργασίας, λόγω της διαδικασίας εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας εργασίας, που βρίσκεται εν εξελίξει. Ενδεικτικά δύναται να αναφερθεί ως πολύ υψηλής σημασίας η παράβαση υποχρέωσης του εργοδότη να διαθέτει και να λειτουργεί ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας, σε πραγματικό χρόνο, ή να λειτουργεί ηλεκτρονικό σύστημα που του διατίθεται από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, άμεσα συνδεδεμένο και διαλειτουργικό με το Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, για το σύνολο των εργαζομένων του με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, οι οποίοι απασχολούνται στην επιχείρηση με φυσική παρουσία, συμπεριλαμβανόμενου και του δανειζόμενου προσωπικού, όπως και η μη υποβολή δήλωσης «Οργάνωσης Χρόνου Εργασίας» απασχολούμενου.