Αρθρογραφία

Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η αδικαιολόγητη αποχή του εργαζομένου από την εργασία του και η δυνατότητα του εργοδότη να τη θεωρήσει ως οικειοθελή αποχώρηση του μισθωτού αποτελεί θεσμό με ιδιαίτερη σημασία για την οριοθέτηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των μερών της σύμβασης εργασίας. Η σχετική ρύθμιση εισήχθη αρχικά με το άρθρο 38 του ν. 4488/2017 και, ύστερα από επιμέρους τροποποιήσεις, κωδικοποιήθηκε στο άρθρο 330 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (π.δ. 62/2025).

Το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με τίτλο «Δίκαιη Εργασία για Όλους: Απλοποίηση της Νομοθεσίας – Στήριξη στον Εργαζόμενο – Προστασία στην Πράξη», προβλέπεται να επιφέρει ουσιώδεις μεταβολές στο εν λόγω καθεστώς, δεδομένου ότι το άρθρο 12 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου τροποποιεί το άρθρο 330 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου.

Με τη νομοθετική αυτή παρέμβαση μειώνονται αισθητά τα απαιτούμενα χρονικά όρια για να θεωρηθεί η αδικαιολόγητη απουσία ως σιωπηρή παραίτηση, διαφοροποιείται ο τρόπος καταχώρισης της όχλησης στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» και καθιερώνεται αυτοματοποιημένη διαδικασία ενημέρωσης του εργαζομένου. Παράλληλα, εισάγεται η καινοτόμος δυνατότητα υποβολής δήλωσης οικειοθελούς αποχώρησης απευθείας από τον ίδιο τον εργαζόμενο, ώστε να αποτρέπεται ο «ψηφιακός εγκλωβισμός» του σε επιχειρήσεις που παραλείπουν ή αρνούνται να προβούν στη σχετική αναγγελία.

Το ισχύον έως σήμερα καθεστώς

Κατά το ισχύον καθεστώς, σύμφωνα με το αρ. 330 παρ.3 η αδικαιολόγητη (αυθαίρετη) αποχή του εργαζομένου από την εργασία για διάστημα μεγαλύτερο των πέντε (5) συναπτών εργάσιμων ημερών δύναται να θεωρηθεί ως καταγγελία της σύμβασης εκ μέρους του, υπό την προϋπόθεση ότι έχει προηγηθεί η παρέλευση επιπλέον χρονικού διαστήματος πέντε (5) συναπτών εργάσιμων ημερών από την υποχρεωτική όχλησή του από τον εργοδότη. Η όχληση αυτή αναρτάται στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» και αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο γραπτό τρόπο. Στην περίπτωση αυτή, ο εργοδότης οφείλει την επόμενη εργάσιμη ημέρα της λήξης της σχετικής προθεσμίας να αναγγείλει την οικειοθελή αποχώρηση του εργαζομένου στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ», χωρίς να απαιτείται η υπογραφή του τελευταίου.

Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις

Το άρθρο 12 του νομοσχεδίου προβλέπει:

• Μείωση του χρονικού ορίου απουσίας σε τρεις (3) συναπτές εργάσιμες ημέρες και δύο (2) ημέρες για την παρέλευση της όχλησης.
• Υπεύθυνη δήλωση του εργοδότη στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» αντί ανάρτησης.
• Αυτόματη ειδοποίηση του εργαζομένου μέσω «MyErgani».
• Μετάβαση από την «επόμενη εργάσιμη» σε «δύο εργάσιμες ημέρες» για την αναγγελία.
• Προσθήκη παρ.6, που επιτρέπει στον εργαζόμενο να υποβάλει ο ίδιος την αναγγελία οικειοθελούς αποχώρησης

Κριτική Προσέγγιση των επικείμενων μεταρρυθμίσεων

• Συντόμευση χρονικών ορίων

Ειδικότερα, με την τροποποίηση της παραγράφου 3, μειώνεται το χρονικό διάστημα απουσίας του εργαζομένου μετά το οποίο η συμπεριφορά του μπορεί να θεωρηθεί ως οικειοθελής αποχώρηση. Η ρύθμιση αυτή αφορά περιπτώσεις αυθαίρετης απουσίας του εργαζομένου που δεν δικαιολογείται από νόμιμο λόγο (π.χ. ασθένεια) και προϋποθέτει αποδεδειγμένη όχληση από τον εργοδότη. Η προθεσμία των δέκα (10) εργάσιμων ημερών αντιστοιχούσα σε περίπου δύο εβδομάδες, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου κρίθηκε δυσανάλογη, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις διαλείπουσας ή εκ περιτροπής εργασίας, όπου το διάστημα αυτό επεκτεινόταν ακόμη περισσότερο. Ως εκ τούτου, καθίσταται ορθότερο, μετά από τρεις (3) συναπτές εργάσιμες ημέρες αδικαιολόγητης απουσίας του εργαζομένου, ο εργοδότης να δύναται να προβεί σε όχλησή του. Η τροποποίηση αυτή εξυπηρετεί τον εξορθολογισμό των διαδικασιών και τη μείωση της γραφειοκρατίας, χωρίς να μειώνει την προστασία του εργαζομένου, αφού εξακολουθεί να απαιτείται αποδεδειγμένη όχληση. Η μείωση του χρονικού ορίου ανταποκρίνεται στις πρακτικές συνθήκες της αγοράς εργασίας και εναρμονίζεται με τη νομολογία, η οποία ήδη αναγνώριζε ότι πενθήμερη απουσία μπορεί να συνιστά τεκμήριο σιωπηρής καταγγελίας της σύμβασης.

Ωστόσο, πρέπει να τονισθεί ότι, παρά τα οφέλη της συντόμευσης των προθεσμιών, εξακολουθεί να υφίσταται ο κίνδυνος παρερμηνείας σε περιπτώσεις αιφνίδιας ασθένειας ή ανωτέρας βίας, ιδιαίτερα όταν δεν έχει υπάρξει έγκαιρη ενημέρωση από τον εργαζόμενο. Βέβαια, η ρύθμιση διασφαλίζει ότι η όχληση εξακολουθεί να απαιτείται και ότι η διαδικασία εξορθολογίζεται χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα του εργαζομένου, ενώ περιορίζει τα μεγάλα χρονικά περιθώρια που υπήρχαν στο προηγούμενο πλαίσιο, αποτρέποντας ενδεχόμενες καταχρήσεις και καθυστερήσεις στη διαδικασία.

• Απλοποίηση διαδικασίας όχλησης

Επιπλέον, η νέα ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία η όχληση του εργοδότη δεν αναρτάται πλέον στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ αλλά δηλώνεται υπευθύνως, επιφέρει σημαντική απλοποίηση της διαδικασίας. Παράλληλα, η προβλεπόμενη αυτόματη ειδοποίηση προς τον εργαζόμενο μέσω της εφαρμογής «MyErgani» εξασφαλίζει άμεση ενημέρωσή του για την όχληση, διασφαλίζοντας τη γνώση και την τήρηση των διαδικαστικών προθεσμιών. Εντούτοις, η αποτελεσματικότητα αυτής της λύσης εξαρτάται από το κατά πόσο ο εργαζόμενος έχει εγκαταστήσει και χρησιμοποιεί την εφαρμογή, και σε περίπτωση που δεν το έχει πράξει, το πλεονέκτημα της άμεσης ηλεκτρονικής ενημέρωσης ενδέχεται να εξασθενεί, περιορίζοντας την πλήρη αποδοτικότητα της ρύθμισης.

• Προσαρμογή προθεσμιών αναγγελίας

Η μετάβαση από την «επόμενη εργάσιμη ημέρα» στις «δύο εργάσιμες ημέρες» συνιστά ορθολογική προσαρμογή των διαδικασιών αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης, καθώς παρέχει στον εργοδότη ένα εύλογο χρονικό περιθώριο για την έγκαιρη ολοκλήρωση των τεχνικών και διοικητικών ενεργειών, χωρίς να θίγεται ουσιωδώς η ασφάλεια δικαίου. Η ρύθμιση αποσκοπεί στην αποφυγή υπέρμετρων συνεπειών σε περιπτώσεις τυπικών καθυστερήσεων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αποτελεσματική τήρηση της διαδικασίας στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.

• Δυνατότητα αυτοαναγγελίας της παραίτησης

Τέλος, η προστεθείσα παρ. 6 στο άρθρο 330 του ΚΑΕΔ  δίνει τη δυνατότητα στον να υποβάλει ο ίδιος την αναγγελία της οικειοθελούς αποχώρησης μέσω Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και να «απεγκλωβίζεται» από την εργασιακή σχέση. Δεδομένου ότι η οικειοθελής αποχώρηση του εργαζομένου δεν απαιτεί τη συναίνεση του εργοδότη, ούτε γεννά αξίωση για αποζημίωση, κρίνεται ως μία αλλαγή που εξυπηρετεί και την ελευθερία βούλησης των μερών, ώστε η αναγγελία να μην εξαρτάται αποκλειστικώς από τον εργοδότη. Η υπογραφή του εργαζομένου παραμένει απαραίτητη για την αναγγελία μέσω εργοδότη, ενώ η αυτοαναγγελία πραγματοποιείται με εξατομικευμένους κωδικούς, διασφαλίζοντας ακρίβεια και ακεραιότητα των δηλώσεων, χωρίς μεταβολή του επιπέδου προστασίας από ανακριβείς ή αναποτελεσματικές καταχωρίσεις.

Συμπέρασμα

Οι αλλαγές κινούνται στην κατεύθυνση της απλοποίησης και επιτάχυνσης της διαδικασίας, με παράλληλη ενίσχυση της προστασίας του εργαζομένου από καταχρήσεις. Ωστόσο, το νέο πλαίσιο απαιτεί προσεκτική εφαρμογή, ώστε η συντόμευση των προθεσμιών να μη λειτουργήσει εις βάρος μισθωτών που αδυνατούν να ενημερώσουν έγκαιρα τον εργοδότη τους για δικαιολογημένο λόγο απουσίας.