Ο Γραμμένος Ε. Ευστάθιος είναι Δικηγόρος Αθηνών – Εργατολόγος και επισκέπτης Καθηγητής στο μάθημα «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό «Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εισαγωγή στην Οδηγία 2022/2041
Η Οδηγία 2022/2041 για επαρκείς νόμιμους κατώτατους μισθούς και την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ανέτρεψε τα θεμέλια της ευρωπαϊκής πολιτικής, αναγόμενη σε μεθοδολογικό οδηγό για τον συντονισμό των μισθολογικών πολιτικών των κρατών-μελών, με στόχο την εξασφάλιση επαρκών κατώτατων μισθών. Ο μεθοδολογικός και διαδικαστικός χαρακτήρας της Οδηγίας αναδεικνύει μια ρηξικέλευθη προσέγγιση στην Κοινωνική Πολιτική της Ένωσης, διαφοροποιώντας την από τις υπόλοιπες Οδηγίες ελάχιστων προδιαγραφών.
Διττό Περιεχόμενο και Κοινωνικοί Στόχοι της Οδηγίας
Το διττό αυτό περιεχόμενο της Οδηγίας, το οποίο αντικατοπτρίζεται στη θέσπιση ενός πλαισίου για την ενίσχυση των κατώτατων μισθών και την προαγωγή των συλλογικών διαπραγματεύσεων, έχει σαφή κοινωνικό προσανατολισμό. Κοινωνικοί στόχοι, όπως η μείωση της φτώχειας στο πλαίσιο της εργασίας, η μείωση των μισθολογικών ανισοτήτων, η μείωση του μισθολογικού χάσματος ανάμεσα στα δύο φύλα και η προοδευτική κοινωνική σύγκλιση, διαπερνούν όλο το κείμενο της Οδηγίας, από το προοίμιό της. Οι διάχυτοι αυτοί κοινωνικοί στόχοι ευθυγραμμίζονται με το πνεύμα του άρθρου 31 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., σύμφωνα με το οποίο «Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα σε συνθήκες εργασίας οι οποίες σέβονται την υγεία, την ασφάλεια και την αξιοπρέπειά του.»
Η Αμφιλεγόμενη νομική βάση της Οδηγίας
Η νομική βάση της Οδηγίας έχει αμφισβητηθεί από τις Σκανδιναβικές χώρες ήδη από τις διαδικασίες ψήφισής της. Η Δανία, δε, προσέφυγε στο Δ.Ε.Ε. μετά την ψήφιση της Οδηγίας, διατεινόμενη ότι το άρθρο 153 παρ. 5 της Σ.Λ.Ε.Ε. οριοθετεί το πεδίο εφαρμογής της Ένωσης και ρητώς απαγορεύει την επέμβαση της Ε.Ε. σε ζητήματα που αφορούν τις αμοιβές. Έτσι, με το επιχείρημα της «ultra vires» ενέργειας της Ένωσης, αξίωσε την ακύρωση της Οδηγίας.
Ενσωμάτωση της Οδηγίας στην Ελληνική Νομοθεσία
Η χώρα μας, ενσωμάτωσε την Οδηγία με τον Ν. 5163/2024. Στο άρθρο 4 υιοθετούνται οι έννοιες «κατώτατος μισθός», «νόμιμος κατώτατος μισθός», «συλλογικές διαπραγματεύσεις», «συλλογική σύμβαση» και «κάλυψη από συλλογικές διαπραγματεύσεις», όπως αυτοί ορίζονται στο άρθρο 3 της Οδηγίας. Επίσης, στο άρθρο 3, το οποίο ορίζει το πεδίο εφαρμογής του Νόμου, παρατηρείται ότι σε συμμόρφωση με την νομολογία του ΔΕΕ πραγματοποιείται μια συνολική υπαγωγή εργαζομένων, ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου, με αποτέλεσμα να αίρονται οι αμφιβολίες της νομολογίας σχετικά με την στοιχειοθέτηση ή όχι εξάρτησης για την υπαγωγή στις διατάξεις για τον κατώτατο μισθό και να ανοίγει ο δρόμος για την συμπερίληψη και άλλων κατηγοριών εργαζομένων στις διατάξεις αυτές, όπως οι οικονομικά εξαρτημένοι αυτοαπασχολούμενοι, οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες και όλοι οι εργαζόμενοι με συμβάσεις ετοιμότητας.
Καθορισμός Κατώτατων Μισθών και Προώθηση Συλλογικών Διαπραγματεύσεων
Τα δύο μείζονα ρυθμιστικά αντικείμενα, δηλαδή ο καθορισμός επαρκών κατώτατων μισθών και η προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, ορίζονται στα άρθρα 6 και 5 αντίστοιχα. Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν., «Ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο αναπροσαρμόζονται, έπειτα από διαβούλευση που διεξάγεται σύμφωνα με το παρόν, κατ’ έτος, βάσει συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα: α) του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή μεταξύ της 1ης Ιουλίου του προηγούμενου έτους και της 30ής Ιουνίου του τρέχοντος έτους για το χαμηλότερο ποσοστό είκοσι τοις εκατό (20%) της εισοδηματικής κατανομής των νοικοκυριών και β) του ημίσεος του ετήσιου ποσοστού μεταβολής της αγοραστικής δύναμης του γενικού δείκτη μισθών κατά την ίδια χρονική περίοδο». Η αναπροσαρμογή, λοιπόν, του μισθού πραγματοποιείται κατ’ έτος με βάση το άθροισμα του δείκτη μέτρησης ακρίβειας και πληθωρισμού και του δείκτη εξέλιξης της αγοραστικής δύναμης του μέσου μισθού-παραγωγικότητας της εθνικής οικονομίας. Αν το άθροισμα οδηγεί σε μείωση, τότε δεν πραγματοποιείται αναπροσαρμογή. Στο άρθρο 5, από την άλλη, θεσπίζεται ένα σχέδιο δράσης για την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και για την ενίσχυση της συμμετοχής στις διαβουλεύσεις για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού. Διακρίνεται ότι η νομοθεσία αρκείται στην θέσπιση ενός σχεδίου δράσης, χωρίς να προβλέπει τι ακριβώς αυτό θα περιλαμβάνει.
Κίνδυνοι για την Συνδικαλιστική Αυτονομία (;)
Εγείρεται πάντως ο προβληματισμός αν η νομοθετικά καθορισμένη παρέμβαση αποδυναμώνει τελικά τον θεσμό της συνδικαλιστικής αυτονομίας, αντί να τον ενισχύει. Παρά τη στόχευση της Οδηγίας για ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η κρατική παρέμβαση στη μισθολογική πολιτική ενδέχεται να αποτρέπει τη συνδικαλιστική δράση και τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων, ενώ η έλλειψη διαφοροποίησης μεταξύ συνδικαλισμένων και μη εργαζομένων μπορεί να οδηγήσει σε εξίσωση της θετικής και αρνητικής συνδικαλιστικής ελευθερίας. Αυτό κινδυνεύει να υπονομεύσει τη συνδικαλιστική συσπείρωση και να αποδυναμώσει την συνδικαλιστική δράση, αντί να την προαγάγει.
Συμπεράσματα
Παρά τις ανησυχίες, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς ότι η ενσωμάτωση της Οδηγίας στη χώρα μας προσφέρει τη δυνατότητα βελτίωσης της επάρκειας του γενικού νόμιμου κατώτατου μισθού, με αποτέλεσμα να ανοίγει ο δρόμος για τη διασφάλιση ενός αξιοπρεπέστερου επιπέδου διαβίωσης των εργαζομένων.
Συντάκτης: Φραντζή Βίλμα | Ασκούμενη Δικηγόρος
Υπηρεσία Ταχείας Απάντησης
Εντός 24 ωρών από τη στιγμή που θα έρθετε σε επικοινωνία μαζί μας, ο διαχειριστής του γραφείου μας κ. Γραμμένος Ευστάθιος θα επικοινωνήσει τηλεφωνικά μαζί σας ώστε να λάβει ένα συνοπτικό ιστορικό της υπόθεσής σας και να προγραμματίσει μαζί σας συνάντηση είτε δια ζώσης στα γραφεία μας, είτε εξ αποστάσεως μέσω βιντεοκλήσης. Στη συνάντηση αυτή θα καταγράψουμε το πλήρες ιστορικό της υπόθεσής σας και θα λάβουμε τα διαθέσιμα έγγραφα που έχετε στην κατοχή σας.
