Αρθρογραφία

Εισαγωγή

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ανακοίνωσε εκ νέου αύξηση του κατώτατου μισθού, αρχής γενομένης από 1^ης Απριλίου 2023. Ως τώρα, ο κατώτατος μισθός ανερχόταν σε 713€ μεικτά (614€ μετά την αφαίρεση των εισφορών), ενώ πλέον ανέρχεται σε 780€ μεικτά (667€ μετά την αφαίρεση των εισφορών). Η αύξηση αυτή αφορά σε 585.000 εργαζόμενους που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας για το 2022. Παράλληλα, το κατώτατο ημερομίσθιο διαμορφώνεται σε 34,84€. Αν ληφθούν υπόψη και τα επιδόματα Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας, επί τη βάσει δηλαδή 14 μισθών ετησίως, ο κατώτατος μισθός ανέρχεται σε 910€ μεικτά. Έτσι, το ετήσιο καθαρό εισόδημα των αμειβόμενων με τον κατώτατο μισθό θα ανέρχεται πλέον σε 9.336€, ποσό που υπερβαίνει το αφορολόγητο όριο. Πρόκειται για μια αύξηση της τάξης του 9,4%, η οποία μοιραία απορροφάται από την ανοδική τάση του πληθωρισμού και την αύξηση των τιμών αγαθών και υπηρεσιών.

Ποια επιδόματα επηρεάζονται

Η αύξηση του κατώτατου μισθού συμπαρασύρει σε αντίστοιχη αύξηση και επιδόματα, τα οποία ως βάση υπολογισμού έχουν τον εκάστοτε ισχύοντα κατώτατο μισθό. Η κυριότερη μεταβολή αφορά στο επίδομα ανεργίας, το οποίο αντιστοιχεί στο 80% του κατώτατου μισθού και από 1^ης Απριλίου θα ανέρχεται στο ποσό των 479€ μηνιαίως (από 438€ που είναι ως τώρα). Παράλληλα, αυξήσεις παρουσιάζουν, ενδεικτικά, και τα εξής επιδόματα: Η ειδική παροχή μητρότητας, η οποία αντιστοιχεί στο ύψος του κατώτατου μισθού· το επίδομα γονικής άδειας, το οποίο αντιστοιχεί επίσης στο ύψος του κατώτατου μισθού· το επίδομα αφερεγγυότητας εργοδότη, το οποίο ανέρχεται σε ως και τρεις μισθούς· το εποχικό επίδομα διαφόρων κλάδων (μισθωτοί τουριστικού και επισιτιστικού κλάδου, οικοδόμοι, δασεργάτες κ.α.)· το βοήθημα των μη μισθωτών, που αντιστοιχεί στο ύψος του επιδόματος ανεργίας· το επίδομα πρακτικής άσκησης, που αντιστοιχεί στο 80% του κατώτατου μισθού· η παροχή διαθεσιμότητας· η αποζημίωση των μαθητών στις Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας της ΔΥΠΑ, καθώς και το βοήθημα επίσχεσης εργασίας, που ανέρχεται σε είκοσι ημερήσια επιδόματα.

Τριετίες

Ανάλογες αυξήσεις παρουσιάζονται και σε όσους έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον μια τριετία απασχόλησης, ως τις 14 Φεβρουαρίου 2012. Έτσι, για εργαζόμενους που συμπλήρωσαν μια τριετία έως το ως άνω οριζόμενο διάστημα, ο κατώτατος μισθός ανέρχεται σε 858€, για όσους συμπλήρωσαν δύο τριετίες σε 936€, για όσους συμπλήρωσαν τρεις τριετίες σε 1014€. Ανάλογα, λοιπόν, με τα έτη προϋπηρεσίας, εργαζόμενοι που έχουν συμπληρώσει τριετίες δύνανται να αποκτήσουν επιπλέον όφελος, το οποίο προσεγγίζει ακόμη και το 30%.

Η σημασία της αύξησης του κατώτατου μισθού

Ο μισθός αποτελεί κύρια υποχρέωση του εργοδότη, η οποία τελεί σε αναλογία με την παρεχόμενη εργασία από τον εργαζόμενο. Συνιστά το αντάλλαγμα για τη διάθεση της εργασιακής του δύναμης, το μέσο για τον βιοπορισμό του. Η μειονεκτική, ωστόσο,  θέση στην οποία βρίσκεται ο εργαζόμενος κατά τη σύναψη της σύμβασης εργασίας, καταλείπει στον εργοδότη ευρεία περιθώρια αυθαιρεσιών, οι οποίες ασφαλώς και θα εντοπίζονταν στο πεδίο της αμοιβής. Γι’ αυτό και ο θεσμός της συλλογικής αυτονομίας λειτουργούσε προστατευτικά, κατοχυρώνοντας ένα γενικό κατώτατο όριο αποδοχών. Από το 2012 και εξής, αυτός ο καθορισμός απόκειται στον εθνικό νομοθέτη. Η θέσπιση ενός κατώτατου ορίου αμοιβής συνιστά έκφανση της αρχής του κοινωνικού κράτους και του δικαιώματος στην εργασία, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 22§1 του Συντάγματος. Τα οφέλη από την ύπαρξη εθνικού κατώτατου μισθού είναι πολλαπλά. Αποφεύγονται αδικαιολόγητες, αυθαίρετες προβλέψεις στις συμβάσεις αμοιβών, οι οποίες δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική εργασιακή συνεισφορά του εργαζομένου ή δεν επαρκούν για τον αξιοπρεπή βιοπορισμό του, διορθώνοντας τις οικονομικές ανισότητες και βελτιώνοντας τη θέση των χαμηλόμισθων, κατά κύριο λόγο, εργαζομένων. Επιτελεί, δηλαδή, αναδιανεμητική του πλούτου λειτουργία, προς εξάλειψη των ανισοτήτων. Σε περιόδους πληθωριστικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, ο καθορισμός ενός κατώτατου μισθού δύναται να εξασφαλίσει την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, η οποία μοιραία εκτίθεται σε κίνδυνο λόγω της αύξησης των τιμών αγαθών και υπηρεσιών. Ωστόσο, υποστηρίζεται πως η αύξηση του κατώτατου ορίου αμοιβής ενδέχεται να λειτουργήσει αποθαρρυντικά για τον εργοδότη, ως προς τις παρεχόμενες ευκαιρίες απασχόλησης. Η αύξηση των εξόδων της επιχείρησης ενδεχομένως να οδηγήσει σε μείωση των εργαζομένων ή σε αποτροπή πρόσληψης νέων. Μια τέτοια άποψη όπως είναι φυσικό δέχεται κριτική, καθώς μεταξύ αυξήσεως μισθών και ανταγωνιστικότητας υπάρχει αναλογική σχέση. Πράγματι, μια υψηλότερη αμοιβή δημιουργεί κίνητρα για απασχόληση, αυξάνει την παραγωγικότητα, ενώ το επιπλέον εισόδημα στην πραγματικότητα συντείνει στην αύξηση της καταναλωτικής δύναμης και μακροπρόθεσμα στην συνολική αποτελεσματικότερη λειτουργία της οικονομίας.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, η αύξηση του κατώτατου ορίου αποδοχών σε κάθε περίπτωση δρα ευεργετικά για τους εργαζόμενους, ιδιαίτερα για όσους είναι χαμηλόμισθοι. Απόψεις οι οποίες ομιλούν για αρνητικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις δεν επιβεβαιώνονται στην πράξη. Παρόλα αυτά, για τον καθορισμό του ασφαλώς και πρέπει να αναζητηθεί η χρυσή εκείνη τομή μεταξύ των αντοχών των επιχειρήσεων και των αναγκών των εργαζομένων, συνυπολογίζοντας και τις ιδιαίτερες κάθε φορά συνθήκες. Η πληθωριστική κρίση ίσως απορροφήσει την αύξηση αυτή, ώστε τα αποτελέσματα να μην είναι εν τέλει τα επιδιωκόμενα, δηλαδή η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων.